W 2021 roku eksperci ds. cyberbezpieczeństwa z firmy Madiant odnotowali 80 ataków wymierzonych w luki zero-day w oprogramowaniach i systemach bezpieczeństwa – to rekordowy wynik, ponad dwa razy większy niż rok wcześniej. Prognozy pokazują, że tendencja wzrostowa nie tylko się utrzymuje, ale będzie coraz silniejsza. I choć całkowite uniknięcie zagrożenia jest niemożliwe, istnieją kroki, które mogą zmniejszyć ryzyko ataku hakera. Dowiedz się, czym jest zero-day exploit i jak możesz się przed nim chronić.
Luka zero-day – zagrożenie dla bezpieczeństwa firmy
Programiści nieustannie szukają błędów w systemie, które mogły pojawić się przy jego tworzeniu lub aktualizacji. Jeśli tylko takowy znajdą, to od razu opracowują “łatę”. Najczęściej udostępniają ją w formie uaktualnienia do zainstalowania, które zawiera poprawki i udoskonalenia zabezpieczeń. Zanim jednak do tego dojdzie, każdy nieznana im słabość oprogramowania jest luką zero-day. Z punktu widzenia hakerów, najbardziej atrakcyjne są one w przypadku:
- systemów operacyjnych,
- programów i aplikacji biurowych,
- wirtualnych baz danych,
- przeglądarek internetowych i pocztów e-mail,
- komponentów i licencji Open Source,
- technologii IoT (Internet of Things).
Zero-day exploit – atak wymierzony w słaby punkt
Zero-day exploit jest jednym z najgroźniejszych ataków cyfrowych. Nie da się mu w pełni zapobiec. W konsekwencji najczęściej kończy się sukcesem hakera, bo – jak sama nazwa mówi – programista ma 0 dni na naprawę błędów. W czasie, gdy próbuje załatać dziurę, cyberprzestępca wykorzystuje luki zero-day do zainstalowania na urządzeniu złośliwego oprogramowania (malware), kradzieży pieniędzy, poufnych danych biznesowych lub własności intelektualnej. W najgorszym przypadku takie przeoczenia w kodzie pozostają niewykryte przez lata i haker wielokrotnie nadużywa tego samego źródła.
Co ciekawe, często osoba, która odkryje lukę zero-day nie jest tą, która atakuje system bezpieczeństwa firmy. Niektórzy cyberprzestępcy szukają dziur w oprogramowaniu tylko po to, by sprzedać informacje o nich na czarnym rynku. Oprócz nich, z metody zero-day exploit korzystają także:
- haktywiści, czyli hakerzy, którzy działają w interesie społecznym (np. Anonymous),
- szpiedzy korporacyjni,
- podmioty polityczne atakujące infrastrukturę informatyczną innego kraju.
Jak hakerzy przeprowadzają atak zero-day exploit?
Ataki zero-day dzielą się ukierunkowane na potencjalnie wartościowe cele (organizacje, agencje rządowe) oraz nieukierunkowane, czyli przeprowadzane przeciwko użytkownikom konkretnych systemów lub przeglądarek. Każdy z nich jest inny, ale wszystkie bazują na podobnym schemacie.
- Programista projektuje system bezpieczeństwa lub oprogramowanie antywirusowe, które ma lukę w kodzie.
- Haker odkrywa ją i wykorzystuje do włamania się do systemu.
- Ktoś (najczęściej programista lub użytkownicy sieci) zauważa problem i próbuje go naprawić, jednak zajmuje to trochę czasu, a to wystarcza przestępcy, by osiągnąć swój cel.
Jeden z najgłośniejszych ataków zero-day został wymierzony w 2014 roku w Sony Pictures Entertainment. Hakerzy wykorzystali lukę w systemach komputerowych do udostępnienia m. in. planów biznesowych firmy oraz prywatnych adresów e-mail kadry kierowniczej.
Wykrywanie luk zero-day i zapobieganie atakom
Nie istnieje uniwersalny sposób ochrony przed atakami zero-day, ale możesz próbować zmniejszyć ryzyko cyberzagrożenia i minimalizować jego skutki.
Windows Defender Exploit Guard
Windows Defender Exploit Guard jest narzędziem EMET. Oznacza to, że zmniejsza ryzyko wystąpienia luk w zabezpieczeniach systemu i używanych aplikacjach: szyfruje ważne pliki, wykrywa złośliwe oprogramowania, a także przerywa podejrzane połączenia sieciowe.
System zarządzania poprawkami i aktualizacjami systemu
Zarządzanie poprawkami (patch managment) powinno być priorytetem Twojego działu IT. Konsekwentnie prowadzone, obejmuje działania takie jak: regularne wyszukiwanie aktualizacji, planowanie wdrażania ich i testowanie zmian, które wprowadzają.
(Cyber)edukacja pracowników firmy
Wiele ataków hakerskich jest przeprowadzanych skutecznie, dzięki błędom popełnianym przez ludzi. Działania profilaktyczne powinny obejmować także szkolenie pracowników z bezpieczeństwa w Internecie. Należy regularnie uświadamiać ich, jak wybierać silne hasła i chronić dane osobowe.
Luki zero-day – FAQ
Poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania!
Co oznacza “zero-day” w dziedzinie cyberbezpieczeństwa?
Luka zero-day jest błędem w oprogramowaniu lub zabezpieczeniach systemu, którego autor nie jest świadomy. Jego nazwa odnosi się do tego, ile czasu programista ma na naprawienie usterki od momentu dowiedzenia się o niej.
Jak wykrywane są ataki zero-day?
Ataki zero-day ujawniają m. in. programy antywirusowe, które rejestrują podejrzaną aktywność. Jeśli jednak są skutecznie przeprowadzone – potrafią pozostać niewykryte nawet przez kilka lat.
Przeczytaj także: Szpiegostwo przemysłowe – jak uniknąć strat w biznesie?