Atleci, którzy wykorzystywali swoje wyjątkowe zdolności nie tylko na sportowych arenach. Konspiracja z wrogiem podczas igrzysk rozgrywanych w okresie zimnej wojny. Amerykańska gwiazda koszykówki w Korei Północnej. Porzucenie tenisa na rzecz walki z terrorem… Poznaj 7 historii sportowców, którzy zostali szpiegami!
Najwybitniejsze postaci w dziejach sportu wyróżniały się wyjątkowymi cechami charakteru. Skłonność do ryzyka, szaleństwo wpisane w DNA, odwaga, siła i nieustępliwość – to tylko niektóre z atrybutów oddzielających bohaterów od zwykłych śmiertelników.
Właśnie dzięki nim wielu sportowcom tak łatwo było wykorzystać swój zawód do pomocy służbom wywiadowczym. Najlepszych agentów wyróżniają bowiem podobne cechy.
Poznaj historie 7 sportowców, którzy zostali szpiegami!
Dennis Rodman – najlepszy kumpel Kim Dzong Una
O przygodach jednego z najbardziej kontrowersyjnych koszykarzy w historii NBA zrobiło się głośno w 2013 r. Korea Północna przyspieszyła wtedy pracę nad bronią jądrową, co wzbudziło niepokój państw Zachodu. Amerykanie wpadli wówczas na wyjątkowo oryginalny pomysł zbadania nastrojów w zamkniętym na świat państwie.
Wyjazd na wrogi teren zlecono Dennisowi Rodmanowi. Afery obyczajowe, kolorowe włosy, tatuaże, narkotyki – wiele osób kojarzy koszykarza właśnie z ich powodu. I to pomimo tego, iż jako zawodnik zachwycał.
Były gracz Chicago Bulls prędko znalazł wspólny język z północnokoreańskim przywódcą. Kim Dzong Un jest miłośnikiem basketu, a podczas studiów w Szwajcarii miał regularnie w niego grywać. Według opowieści Rodmana, pobyt we wrogim państwie przebiegał iście królewsko:
“Robak”, bo tak nazywano go podczas gry w NBA, dodał także, że dyktator jest “świetnym gościem”:
– Byliśmy dobrymi przyjaciółmi. W politykę się nie angażowałem. Relacja wywiązała się ze sportu, więc nigdy nie rozmawiałem z nim o polityce. Widziałem wojsko, widziałem pociski. Widziałem wszystko – zakończył.
Osobliwe podróże Rodmana od początku wzbudzały podejrzenia opinii publicznej. Spekulowano, że koszykarz wybrał się do Korei Północnej jedynie w celu pozyskania przydatnych informacji. Sprawą zainteresował się serwis MuckRock, który skontaktował się z CIA w sprawie akt dotyczących zawodnika.
– Nie możemy ani potwierdzić, ani zaprzeczyć istnieniu żądanych dokumentów – brzmiała odpowiedź. Teoria najprawdopodobniej jest więc prawdziwa.
Moe Berg – genialny baseballista, wybitny szpieg
Moe Berga nazywa się “najdziwniejszym człowiekiem, który kiedykolwiek grał w baseball”. Kariera, rozpoczęta w latach 20. XX wieku, nie imponowała pod względem statystyk punktowych. Zdecydowanie większą popularność przyniosła mu jego działalność szpiegowska oraz… zdolności lingwistyczne.
Według bliskich mu osób, Berg władał siedmioma językami. Jednym z nich był japoński, którego znajomość pomogła mu w podjęciu działań wywiadowczych na terenie tamtego kraju.
W 1934 r. baseballista wybrał się w podróż po Kraju Kwitnącej Wiśni, gdzie wraz z drużyną gwiazd rozgrywał serię meczów pokazowych. Czas spędzony w Tokio przeznaczył jednak na coś więcej niż sport.
Pozyskane materiały dały Amerykanom gigantyczną przewagę kilka lat później, gdy wybuchła II wojna światowa. Zdjęcia wykorzystano podczas planowania nalotów na stolicę Japonii w 1942 r.
Po zakończeniu kariery Berg na dobre podjął się pracy szpiega. Wstąpił w szeregi OSS (Biura Służb Strategicznych), a następnie wyjechał do okupowanej przez III Rzeszę Norwegii. Zbierał tam poufne informacje na temat budowy niemieckiej elektrowni, która miała służyć eksperymentom z energią jądrową.
Don Bragg i Dave Sime – olimpijczycy-agenci
Letnie Igrzyska Olimpijskie w 1960 r. stały pod znakiem znakomitej rywalizacji i… szpiegowskich intryg. Przed wylotem do Rzymu CIA zleciła wybranym amerykańskim sportowcom działania na rzecz nawrócenia reprezentantów ZSRR. Celem było uświadomienie im wad komunistycznego reżimu.
Wśród olimpijczyków-agentów znaleźli się m.in. Don Bragg i Dave Sime. Pierwszy z nich podbił Stadio Olimpico, zgarniając złoty krążek w konkursie skoku o tyczce. Drugi wyszarpał srebro w wyścigu sprinterskim na 100 metrów. Medale zdobyte, czas na misję specjalną!
Zarówno Bragg jak i Sime nawiązywali kontakt ze swoimi rywalami ze Związku Radzieckiego. Do ucieczki z kraju próbowali przekonać także olimpijczyków biorących udział w innych konkurencjach.
Igor Ter-Owanesjan, reprezentujący komunistyczne państwo skoczek w dal, po latach opowiadał o rozmowach z amerykańskimi sportowcami. Twierdził, że zapewniali go oni o miłowaniu wolności za oceanem. O wszystkich zaletach życia w USA mieli mu opowiedzieć na specjalnej kolacji. Spotkanie przebiegało pomyślnie, ale w jego trakcie do stolika dosiadł się jeden ze specjalnych agentów CIA. Przerażony Ter-Owanesjan prędko opuścił restaurację, a misja legła w gruzach.
– CIA spieprzyła sprawę – mówił Sine w udzielonym po latach wywiadzie dla “The Guardian”.
“Operacja Aerodynamiczna” okazała się porażką. Do ucieczki z ZSRR nie udało się przekonać żadnego radzieckiego sportowca.
Alice Marble – zemsta za śmierć męża
Alice Marble była jedną z najsłynniejszych tenisistek okresu międzywojennego. Pod koniec lat 30. nie miała sobie równych, wygrywając łącznie 18 turniejów wielkoszlemowych w singlu, deblu i grze mieszanej. Plany zdobycia kolejnych trofeów pokrzyżował jednak wybuch II wojny światowej.
Tragiczny okres wpłynął w dużym stopniu na życie prywatne Marble. W jego trakcie wyszła za mąż za pilota Joe Crowleya, który zginął podczas jednej z misji na terenie III Rzeszy. Niedługo wcześniej tenisistka poroniła. Znalazła się na zakręcie i podjęła nieudaną próbę samobójczą.
Wszystko zmieniło się pewnego dnia, gdy w jednej z restauracji na Manhattanie zagaił ją tajemniczy mężczyzna. Był agentem amerykańskiego wywiadu i zaproponował Marble współpracę. Wybór był strzałem w dziesiątkę – podróże zawodniczki nie wzbudzały żadnych podejrzeń zagranicznych służb.
Pierwsza misja? Hans Steinmetz, szwajcarski bankier, a niegdyś jej kochanek. Podejrzany o pranie nazistowskiego złota, kradzież klejnotów i obrazów. Alice miała ponownie związać się ze swoim byłym i sfotografować jego wyciągi bankowe. Stwierdziła, że tylko w taki sposób będzie w stanie pomścić śmierć ukochanego męża.
Marble udało się oszukać bankiera. Zrobiła zdjęcia skarbca, po czym odjechała skradzionym samochodem. Ucieczka ulicami Genewy przypominała scenę z filmu akcji. Chwilę później… ciemność. Przebudzenie w szpitalu. Tenisistkę postrzelono w plecy. Cudem przeżyła.
Niewykluczone, że w późniejszych latach Marble działała aktywnie na rzecz CIA, chociażby podczas negocjacji z radzieckimi sportowcami. Zmarła spokojnie, w 1990 r.
Maksim S. – przykład z polskich aren hokejowych
Sportowcy-szpiedzy występują także na polskich arenach sportowych. W ostatnim czasie głośno było o historii Maksima S. Były już zawodnik hokejowej drużyny Zagłębia Sosnowiec reprezentował jej barwy od października 2021 r.
Prawie dwa lata później Rosjanin został zatrzymany przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Powód? Prowadzenie czynności szpiegowskich polegających m.in. na rozpoznawaniu infrastruktury krytycznej w kilku województwach. 20-latek przekazywał pozyskane informacje rosyjskiemu wywiadowi, a w zamian otrzymywał wynagrodzenie.
Rosyjscy szpiedzy wpadają jeden po drugim! Kolejny sukces śledczych @PK_GOV_PL i ABW. Schwytano szpiega, który działał pod płaszczykiem sportowca. Rosjanin był zawodnikiem 1-ligowego klubu. To już 14 zatrzymany członek rozpracowanej przez nas siatki szpiegowskiej. Dziękuję…
— Zbigniew Ziobro | SP (@ZiobroPL) June 30, 2023
Dzieje polskiego sportu pamiętają także bardziej pozytywne akcenty działania na rzecz szpiegostwa. Jednym z nich jest historia znakomitego szermierza, Jerzego Pawłowskiego.
FAQ – Sportowcy, którzy zostali szpiegami
Poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące sportowców-szpiegów!
Czy Dennis Rodman i Kim Dzong Un się przyjaźnią?
Dennis Rodman wielokrotnie przyznawał w wywiadach, że traktuje północnokoreańskiego dyktatora jak swojego przyjaciela. Ten ma odwzajemniać stosunek amerykańskiego koszykarza.
Jacy byli sportowcy, którzy zostali szpiegami?
Sportowcami, którzy działali pod przykryciem jako tajni agenci wywiadu, to m.in. Jerzy Pawłowski, Dennis Rodman, Alice Marble czy Moe Berg.
Czym była “Operacja Aerodynamiczna” podczas igrzysk w 1960 r.?
Operacja Aerodynamiczna była zlecona przez CIA. Miała na celu przekonanie wybranych radzieckich sportowców do opuszczenia kraju na rzecz Stanów Zjednoczonych.
Ile turniejów wielkoszlemowych wygrała Alice Marble?
Alice Marble triumfowała łącznie w 18 turniejach wielkoszlemowych, wliczając w to grę pojedynczą, debla oraz grę mieszaną.