Zawiłe śledztwa, brutalne zbrodnie i trzymanie w napięciu do ostatniej akcji sprawiają, że seriale i książki detektywistyczne są bardzo popularne. Archetyp kobiety-detektyw panna Marple, kultowy Sherlock Holmes czy porucznik Columbo, na cześć którego nazwano nawet technikę negocjacyjną stanowią jedynie przedsmak świata przestępczości i zagadek.
Kobiety-detektywi
Przez długi czas zawód detektywa był przypisywany tylko mężczyznom. Świadczy o tym brak popularności żeńskiej formy jego nazwy. Choć pierwsza w historii kobieta-detektyw Kate Warne została zatrudniona w 1856 roku, jeszcze przez wiele lat kariera w organach ścigania była niedostępna dla płci pięknej. Niesłusznie. Panie radzą sobie równie dobrze z rozwiązywaniem zagadek.
Najbardziej znana detektyw-amator, panna Marple wymyślona przez Agathę Christie, jest tego doskonałym przykładem. Umie znaleźć analogię między przestępstwami a wydarzeniami w swojej wiosce. Rozpoznaje też słabości przestępców. Niejednokrotnie swoimi spostrzeżeniami psychologicznymi wprowadza w zakłopotanie stróżów prawa. Motto pany Marple brzmi: „Młodzi myślą, że starsi są głupi, ale starzy wiedzą, że to młodzi są głupi.” Na pozór jest bowiem stereotypową, wścibską staruszką.
Równie duże zdolności dedukcyjne wykazuje Chloe Decker – główna bohaterka serialu “Lucyfer”, który można oglądać na Netflixie. Jest współczesnym detektywem w departamencie policji w Los Angeles. Wyróżnia się uczciwością, spostrzegawczością i inteligencją. Mimo zaledwie 20-letniego doświadczenia, jest w stanie doprowadzić każde śledztwo do końca. Do zostania funkcjonariuszem zainspirował ją jej tata, który zginął na służbie. To właśnie Chloe, po latach, udało się znaleźć jego mordercę.
Ten motyw nie jest jednak nowy. Sprawiedliwości dla zabójcy rodzica szukała także Kate Backett – detektyw z nowojorskiej policji w serialu “Castle”. Jej zdolność to umiejętność wczuwania się w krewnych przestępców.
Porucznik Columbo – ulubieniec serialomaniaków
“Columbo” jest fenomenem na całym świecie. Co ciekawe, dzięki niemu córka Petera Franka – aktora grającego głównego bohatera, została prywatnym detektywem. Sam serial natomiast zapisał się w historii dzięki wykształceniu nowego sposobu negocjacji.
Technika Porucznika Columbo polega na wprowadzeniu w błąd rozmówców i uśpieniu ich czujności, aby doprowadzić do momentu, w którym stwierdzą, że ich partner jest niekompetentny, a same negocjacje przebiegną szybko.
Wynika ona z charakterystyki Columbo. Jego sylwetka nie wpisuje się w obraz stereotypowego detektywa. Przez jego wygląd (nie zawsze czysty garnitur) i zachowanie (roztargnienie, wiele lęków), podejrzani traktują porucznika z lekceważeniem. Nie doceniają jego zdolności dedukcyjnych.
Columbo zawsze przyjmuje tę samą strategię. Irytuje podejrzanych swoją obecnością i dociekliwymi pytaniami. Na początku nawet udaje, że wierzy w banalne odpowiedzi. Często wypowiada też pochwały, aby dowiedzieć się jak najwięcej o karierze zawodowej domniemanego przestępcy. Z kolei w przypadku współpracy dwóch osób, próbuje skłócić partnerów, by jeden z nich jako pierwszy uległ i wyznał prawdę dla poprawy swojej sytuacji.
Sherlock w nowym wydaniu
Sherlock Holmes to najpopularniejszy detektyw na świecie. Został wymyślony przez okulistę Arthura Conana Doyle’a, który zarabiał za mało, by utrzymać swoją rodzinę. Ten miał jednak nieprzeciętne umiejętności analityczne, które przeniósł na bohatera. Holmes do rozwiązywania zagadek wykorzystywał techniki dedukcji, obserwacji i znajomości wielu nauk (w tym psychologii i matematyki). Kierował się także intuicją.
Brytyjski detektyw szybko stał ikoną popkultury. Jego postać pojawia się w grach komputerowych, filmach i sztukach teatralnych. Na uwagę zasługuje serial “Sherlock”, który przedstawia losy Holmesa (w tej roli Benedict Cumberbatch) w współczesnym Londynie. Odświeżony detektyw wpisuje się w obecne czasy. Współpracuje z policją, na smartphonie notuje jej błędy, umie też rozpoznać programistę po krawacie, a pilota samolotu po kciukach.
Detektyw-włamywacz na Netflixie
Oprócz wspomnianego “Lucyfera”, na Netflixie na uwagę zasługuje serial “Lupin”. Tytuł odnosi się do bohatera serii powieści kryminalnych, który zrodził się w głowie francuskiego pisarza Maurice’a Leblanca. Jego talentem było przebieranie się celu popełniania przestępstw. Różne tożsamości wykorzystuje też do rozwiązywania zagadek kryminalnych.
Główny bohater “Lupina” zainspirował się przygodami detektywa-włamywacza, by obmyślić plan zemsty na zamożnej rodzinie, która niesprawiedliwie potraktowała jego ojca.
Przeczytaj też: Seriale detektywistyczne – co warto obejrzeć?
Najlepszy detektyw na świecie
Lawliet, znany jako “L”, jest bohaterem anime “The Death Note”. Najbardziej znany detektyw na świecie nie lubi przegrywać, dlatego nie ma oporów przed stosowaniem drastycznych metod. Podobnie jak Columbo, nie przykłada większej uwagi do swojego wyglądu.
Podobnie jak Columbo, ukrywa swoją inteligencję, sprawiając wrażenie osoby niepozornej. Nie dba o swój wygląd zewnętrzny i ignoruje normy zachowania się. Często z skupieniem układa kostki cukru lub bawi się jedzeniem. Najzabawniejszy jest jednak fakt, że w całej serii Lawliet kuca, bo twierdzi, że siedzenie obniża jego zdolność dedukcji o 40%. Co ciekawe, może mieć rację. Jako że zjada ogromne ilości słodyczy, w pozycji siedzącej szybko stałby się śpiący. Kucając, zużywa nadmiar cukru do utrzymania ciała w równowadze.
Detektyw w pelerynie
Na stworzenie Batmana Bob Kane miał jedynie weekend. Narysował więc ukrytego w stroju nietoperza detektywa, który jest niezwykle inteligentny i wyszkolony w sztukach walki. Ze względu na silne poczucie honoru, nikogo nie zabija. Co ważne, jest superbohaterem, ale nie posiada nadprzyrodzonych mocy.
Przez kolejne kilkadziesiąt lat jego postać uległa rewolucjom. W trochę innym świetle stawia go film “The Batman” (2022). Bruce Wayne (alter ego Batmana) jest przedstawiony w nim jako detektyw, który szczegółowo bada miejsca zbrodni i nie potrzebuje zbędnych gadżetów detektywistycznych. I choć nie brak pościgów i scen walk, twórcy filmu skupili się przede wszystkim na inteligencji Batmana.
Dobry detektyw – jaki powinien być?
Patrząc na zawód detektywa przez pryzmat filmów i książek, można zauważyć kilka wspólnych cech bohaterów. Każdy z nich:
- jest nieprzeciętnie inteligentny,
- kieruje się logiką oraz dedukcją,
- łączy kilka profesji: wciela się w podróżnika, psychologa, a przede wszystkim aktora,
- cechuje się pomysłowością, dociekliwością i czujnością.
Fikcyjni detektywi nie są jednak doskonali. Często do tej pracy pchają ich osobiste pobudki, jak chęć zemsty czy prowadzenie osobistego śledztwa. Stronią też od kontaktów z ludźmi i mają wiele dziwactw.