Stalking w pracy — jak udowodnić?

Stalking to obok mobbingu jedno z największych zagrożeń dla pracowników. Prześladowcą może okazać się współpracownik z biurka obok, kolega z innego działu, klient, a nawet… pracodawca. Czasami wystarczy niewinny flirt lub uśmiech, by rozbudzić niezdrową, niebezpieczną fascynację. Jak pozbyć się natrętnego prześladowcy i jak udowodnić stalking w pracy?

Stalking w miejscu pracy — realne zagrożenie

Dokładniej o tym, czym jest stalking pisaliśmy już szerzej na naszym blogu. Dla przypomnienia: mowa tu o przejawach natrętnego, długotrwałego prześladowania i psychicznego lub (w cięższych przypadkach) fizycznego nękania. Notoryczne nachodzenie w domu i poza nim, telefony w środku nocy czy dziesiątki SMS-ów i wiadomości e-mail to najczęstsze, ale nie jedyne przejawy tego niebezpiecznego zjawiska.

Wydawać by się mogło, że w pracy, wśród monitoringu i pod okiem przełożonego powinniśmy czuć się bezpiecznie. Paradoksalnie bywa zupełnie odwrotnie. Stalkingowi w pracy sprzyja fakt, że jego sprawca ma łatwy dostęp do swojej ofiary oraz wiele okazji do regularnych spotkań, np. pod pretekstem omawiania wspólnych projektów lub biznesowych spraw. Niekiedy stalkerem okazuje się osoba z zewnątrz, np. były partner, który stale przychodzi do biura lub klient wykorzystujący okazję do częstych kontaktów.

Dla stalkera nie istnieją żadne granice. Starannie wybiera swój cel, a następnie zastawia przemyślną, psychologiczną pułapkę. Dobrze wie, że jego ofiara będzie siedzieć cicho — albo ze zwykłego wstydu przed kolegami lub z obawy o utratę pracy. Z początku „jedynie” irytujące nagabywanie z czasem może zmienić się w coś poważniejszego. Badania opublikowane w amerykańskim periodyku medycznym Journal of the Kentucky Medical Association wykazały, że aż 44% przypadków stalkingu w miejscu pracy kończy się przemocą (co ciekawe, liczba ta wzrasta do 67% w placówkach medycznych). Dane te dowodzą, że stalkingu, choćby w niewinnej formie, nie można ignorować.

Metody stalkerów

Stalker w środowisku pracy ma wiele możliwości działania. Może np. włamać się do komputera ofiary, wysyłać nachalne wiadomości, zostawiać na biurku upominki, „niby przypadkiem” mijać się na korytarzu czy przysiadać się na przerwie. Niekiedy też śledzi swoją ofiarę w drodze do domu, by kontynuować nękanie „po godzinach”. Wówczas ryzyko fizycznej przemocy znacznie wzrasta. Prześladowcy często też nastawiają innych pracowników przeciwko ofierze i bez trudu zapewniają sobie alibi na wypadek rozmowy z szefem.

Nękanie w pracy — skutki

Konsekwencje stalkingu w pracy bywają niezwykle poważne. Zjawisko to powoduje nieustanny stres i napięcia między pracownikami oraz niechęć do pracy, co prowadzi z kolei do spadku produktywności.

W skrajnych przypadkach stalker może udaremnić ofierze szansę na awans (niekiedy celowo, by zatrzymać ją w swoim dziale) lub wpędzić ją w depresję, a nawet zespół stresu pourazowego. Osoba nękana nigdy nie czuje się bezpieczna, ponieważ nawet po pracy jej piekło się nie kończy. Prześladowcy rzadko przecież biorą wolne…

Stalking — jak sobie radzić?

Walka ze stalkingiem to duże wyzwanie dla każdego przedsiębiorcy. Zjawisko to stwarza zagrożenie nie tylko dla osoby poszkodowanej, lecz również całej firmy. Do najważniejszych konsekwencji zalicza się: spadek produktywności, obniżone morale, strach wśród podwładnych, nadszarpnięcie wizerunku przedsiębiorstwa w oczach opinii publicznej i konkurencji czy wreszcie poważne kary finansowe.

Nie zapominajmy, że to pracodawca odpowiada za bezpieczeństwo swoich podwładnych. Niezwykle ważne jest więc wdrożenie środków prewencyjnych, które zminimalizują ryzyko i zapewnią bezpieczne środowisko pracy. Dobrym pomysłem może okazać się przeszkolenie kadry zarządzającej w rozpoznawaniu alarmujących sygnałów, uświadamianie personelu o konsekwencjach związanych z prześladowaniem i zapewnienie stałego wsparcia specjalistów (np. psychologów i prawników). Jeżeli stalkerem jest ktoś z zewnątrz, należy udostępnić jego rysopis pracownikom ochrony.

Następny krok to inwestycja w odpowiednie środki bezpieczeństwa. System monitoringu i programy do monitorowania komputera utrudnią działanie prześladowcom i ułatwią zdobycie dowodów. Można też pomyśleć o założeniu w pokoju podejrzanego pracownika urządzeń detektywistycznych takich jak podsłuchy GSM czy mini kamery. W takim przypadku jednak pracodawca musi poinformować o tym podwładnego.

Jak rozpoznać stalking?

Nawet najskuteczniejsze środki ostrożności nie dają 100% ochrony. Mając to na uwadze, pracodawca musi umieć rozpoznawać niepokojące symptomy u swoich podwładnych. Oto najczęstsze oznaki, które wskazują, że pracownik padł ofiarą stalkera:

• apatia i unikanie kontaktów z resztą zespołu
• nagły spadek produktywności
• spóźnianie się do pracy lub wychodzenie przed czasem
• częste branie wolnego lub pracy zdalnej

Jak udowodnić stalking w pracy?

Wbrew temu, co sami o sobie myślą stalkerzy nie są wcale bezkarni. Wręcz przeciwnie — istnieją skuteczne metody, które ułatwiają pozbycie się prześladowcy. Przede wszystkim zachowaj wszystkie wiadomości (SMS-y, e-maile, pliki multimedialne) otrzymane od nękającej Cię osoby.

Dobrze też mieć przy sobie szpiegowski dyktafon (np. model MQ-L500 ukryty w powerbanku), którym dyskretnie nagrasz niepokojącą rozmowę. Nie obawiaj się też jawnej konfrontacji ze stalkerem. Poinformuj go przy świadkach, że nie życzysz sobie podobnych zachowań, po czym jak najszybciej udaj się do przełożonego. Gdy ofiara przechodzi do ofensywy stalker zwykle daje za wygraną. Jeżeli nie — wówczas pozostaje wkroczenie na drogę prawną. Od 2011 roku stalking uznawany jest w Polsce za przestępstwo, za które grozi nawet do 10 lat więzienia.