Seryjni mordercy, tajemnicze zbrodnie, wojny gangów. Przez nasz kraj przetoczyło się wiele kryminalnych spraw budzących grozę. Część z nich doczekała się ekranizacji, i chociaż nie zawsze wiernie odzwierciedlają prawdę, warto poświęcić czas na ich obejrzenie. W dzisiejszym artykule przedstawiamy najlepsze polskie produkcje kryminalne oparte na faktach.
Oferta polskiego kina
Wielu Polaków nie docenia polskiego kina, które kojarzone jest głównie z komediami romantycznymi. Jednakże nasze rodzime filmowe produkcje oferują dużo więcej. Szczególnie interesujące i warte uwagi są filmy o tematyce kryminalnej. Jeśli lubisz mrożące krew w żyłach historie oparte na prawdziwych wydarzeniach, koniecznie sprawdź poniższą listę.
Dług
To najlepiej oceniany film z naszego zestawienia. Przedstawia prawdziwą historię dwóch biznesmenów – Sławomira Sikory i Artura Brylińskiego – którzy w wyniku długotrwałego szantażu ze strony Grzegorza G. posunęli się do najcięższego z przestępstw.
Oprawca stosował brutalne praktyki zarówno wobec mężczyzn, jak i ich najbliższych, ściągnąć fikcyjny dług. Finalnie Sławomir Sikora i Artur Bryliński zamordowali Grzegorza G. oraz jego współpracownika, za co zostali skazani na 25 lat pozbawienia wolności. Karę odbyli jedynie częściowo, ponieważ kolejno w 2005 i 2010 r. zostali ułaskawieni.
“Dług” to jeden z najlepszych kryminałów polskiego kina. Film został wyreżyserowany przez Krzysztofa Krauzego w 1999 roku. Zdobył wiele nagród, m.in. na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Szczególnie doceniona została rola Andrzeja Chyry, który wcielił się w postać Grzegorza G.
25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy
Wśród jednych z bardziej znanych polskich produkcji filmowych znajduje się ta, wyreżyserowana przez Jana Holoubka. Uwikłanie sprawy Tomasza Komendy od lat było na ustach wszystkich Polaków. Film opowiada prawdziwą historię niesłusznie skazanego na 25 lat pozbawienia wolności Tomasza Komendy. Oskarżono go o gwałt i morderstwo 15-letniej dziewczyny w sylwestrową noc z 1996 na 1997 r.
W rzeczywistości zbrodni dokonały zupełnie inne osoby, a Tomasz Komenda, pomimo nieistniejących dowodów, odsiedział w więzieniu 18 lat. Zwolniono go po dokładnie 6540 dniach. W tym czasie trzykrotnie próbował popełnić samobójstwo. Film o nim miał swoją premierę w 2020 roku. Jest niezwykle poruszający. Fantastyczną grą aktorską wyróżnił się odtwórca głównej roli Piotr Trojan.
Jak zostałem gangsterem. Historia prawdziwa
Jednym z głośnych polskich filmów jest “Jak zostałem gangsterem. Historia prawdziwa” z 2020 r. Produkcja Macieja Kawulskiego nie opowiada bezpośrednio konkretnej historii znanej z akt policyjnych. Fabuła została oparta na kilku życiorysach polskich gangsterów, znanych m. in. z mafii pruszkowskiej.
Film niejako odzwierciedla wydarzenia, do których dochodziło pomiędzy przestępcami. Jednakże należy pamiętać, że w dużej mierze była to tylko inspiracja do stworzenia naprawdę ciekawego scenariusza.
Jestem mordercą
Tajemnicze morderstwa Wampira z Zagłębia były podstawą do stworzenia przez Macieja Pieprzycę filmu fabularnego “Jestem mordercą”. Ta produkcja z 2016 r. opowiada historię autentycznego śledztwa w sprawie seryjnego mordercy z lat 70. Skazany na śmierć Zdzisław Marchwicki miał dopuścić się zabójstwa 14 kobiet i usiłowania zabicia kolejnych 7.
W rzeczywistości nie wiadomo czy faktycznym sprawcą był stracony Zdzisław M. Ponieważ jedną z ofiar Wampira z Zagłębia była bratanica Edwarda Gierka, milicja za wszelką cenę musiała znaleźć winnego tych zbrodni. Śledztwo było poszlakowe i zdecydowano jak najszybciej skazać podejrzanego, który najprawdopodobniej był niewinny.
“Jestem mordercą” to bardzo dynamiczny film, przez cały seans trzyma w napięciu. Szczególnie ciekawy jest wątek milicjanta prowadzącego dochodzenie. Bohater grany przez Mirosława Haniszewskiego, w imię sławy, nie zawsze postępuje w moralny sposób.
Lincz
Wśród naszego zestawienia dziesięciu polskich filmów opartych na faktach znajdują się również nieco mniej znane produkcje, takie jak “Lincz” Krzysztofa Łukaszewicza. To ekranizacja tragicznych wydarzeń, do których doszło w 2005 roku we wsi Włodowo.
1 lipca dokonano tam samosądu na Józefie Ciechanowiczu, który stale terroryzował mieszkańców tej warmińskiej wioski. Mężczyzna był znanym recydywistą. Bez powodu odwiedzał wieś i groził śmiercią tamtejszej ludności. Stanowił zagrożenie dla dzieci, często chodził uzbrojony.
Wyroki usłyszało 6 osób. Za winnych śmierci Józefa Ciechanowicza uznano trzech braci Winków. Niemniej jednak sprawców było prawdopodobnie znacznie więcej. Film “Lincz” na podstawie tej historii jest jednym z lepszych polskich filmów pełnometrażowych, w których zagrał Wiesław Komasa.
Najmro. Kocha, kradnie, szanuje
O historii Zdzisława Najmrodzkiego wspominaliśmy przy okazji serii “Najsłynniejsze więzienne ucieczki”. Pomimo scenariusza opartego na prawdziwych wydarzeniach kryminalnych, jest to film komediowy.
Reżyser Mateusz Rakowicz w barwny i pełen muzyki sposób przelał na ekran życiorys słynnego polskiego przestępcy Zdzisława Najmrodzkiego. Król złodziei – bo tak nazywano Najmrodzkiego – 29 razy zbiegł organom ścigania. Poza kradzieżami nie dopuszczał się żadnych ciężkich zbrodni. Sympatyzowało z nim wielu Polaków.
Główną rolę zagrał Dawid Ogrodnik, który popisał się swoim niebywałym talentem. Film jest niezwykle barwny i potrafi rozbawić. Z pewnością warto go zobaczyć, by poznać wyjątkowo ciekawą historię króla złodziei z PRL-u.
Hiacynt
Hiacynt to kryptonim masowej akcji operacyjnej milicji obywatelskiej, która polegała na obserwacji i zbieraniu informacji na temat homoseksualnych mężczyzn w czasach PRL. Rozkaz zakładania tzw. różowych teczek wydał wówczas gen. Czesław Kiszczak. W 2021 r. o tym przykrym okresie w polskiej historii postanowił opowiedzieć reżyser Piotr Domalewski.
Przedmiotem fabuły nie jest jednak sama operacja MO. Akcja filmu toczy się bowiem wokół śledztwa w sprawie mordercy gejów. Hiacynt stanowi jednak znaczące tło historyczne, które niesie za sobą ważny w obecnych czasach przekaz. Pokazuje jak wyglądały łapanki i szantaże osób LGBTQ+.
Jak pokochałam gangstera
To kolejny film Macieja Kawulskiego, który osiągnął ogromny sukces również za granicą. Tym razem scenariusz oparto na historii jednego z najsłynniejszych polskich gangsterów Nikodema Skotarczaka.
“Nikoś” był oskarżony o kierowanie zorganizowaną grupą przestępczą, która zajmowała się pasterstwem i kradzieżami samochodów. Wszystkich członków gangu uznawano za niebezpiecznych ludzi.
Pomimo krytycznych słów wdowy po Nikosiu, film z pewnością w ciekawy sposób pokazuje zarys życia mężczyzny. Na szczególną pochwałę zasługuje bezbłędna rola Tomasza Włosoka, który wcielił się w rolę Nikodema Skotarczaka.
Amok
Bazą tego filmu była niezwykle ciekawa historia pewnego pisarza, który opisał własne morderstwo w książce. Skazano go za to na 25 lat pozbawienia wolności. Krystian Bala w 2007 r. został uznany winnym zabójstwa Dariusza J. Motywem miał być romans z żoną pisarza. Bala do dziś zaprzecza jakoby fabuła jego książki “Amok” była jakkolwiek powiązana ze sprawą, a on sprawcą.
Film zawiera kilka drastycznych scen, które mogą być nieodpowiednie dla części widzów. Niemniej jednak ta produkcja zasługuje na chwilę uwagi. Historia Krystiana Bali broni się sama i warto zgłębić jej temat m.in. zasiadając do seansu produkcji Katarzyny Adamik.
Czerwony pająk
Inspiracją dla Marcina Koszałki do stworzenia tego filmu była sprawa kryminalna Wampira z Krakowa. W latach 60. postrach siał 18-letni Karol Kot. Dopuścił się morderstwa dwóch osób, czterech podpaleń i usiłowania zabójstwa kolejnych 10 osób.
Po schwytaniu nastolatek przyznał się do zarzucanych mu czynów i był z nich dumny. Miał wiele sadystycznych skłonności, których nie ukrywał. Za te przestępstwa skazano go na śmierć.
“Czerwony pająk” nie opowiada dokładnie wydarzeń z lat 60., ale bazuje na historii Karola Kota. Film nominowano do wielu polskich nagród. Jest wysoko oceniany przez krytyków.
Polskie kino kryminalne
Polskie filmy kryminalne utrzymują wysoki poziom. Nasze kino jest pełne perełek, które trzeba zobaczyć. Przedstawiony przez nas ranking może posłużyć jako lista produkcji do odhaczania. Jeśli jednak jesteś fanem seriali, polecamy uwadze nasz artykuł: Seriale detektywistyczne – co warto obejrzeć?
Życzymy miłego seansu!
FAQ – polskie filmy kryminalne na faktach
Poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące polskich kryminałów.
Jaki polski film kryminalny warto obejrzeć?
Za najlepszy polski film kryminalny na faktach uznaje się “Dług” z 1999 roku w reżyserii Krzysztofa Krauzego.
Czy film Amok jest na faktach?
Tak. Film “Amok” jest ekranizacją autentycznej historii Krystiana Bali.
Kto zagrał Zdzisława Marchwickiego w filmie “Jestem mordercą”?
Drugoplanową rolę mordercy Zdzisława Marchwickiego zagrał Arkadiusz Jakubik.
O czym jest film “Lincz”?
Film “Lincz” opowiada historię samosądu we wsi Włodowo, do którego doszło w 2005 roku. Mieszkańcy zabili tam recydywistę Józefa Ciechanowicza.
Czy filmy Macieja Kawulskiego są na faktach?
Filmy “Jak pokochałam gangstera” i “Jak zostałem gangsterem. Historia prawdziwa” są oparte na prawdziwych historiach polskich gangsterów. Najszerzej ukazana została postać Nikodema “Nikosia” Skotarczaka – ojca chrzestnego polskich gangów.