Z uwagi na konflikt zbrojny w Ukrainie, media na bieżąco informują o operacjach militarnych na wschodnim froncie. W związku z tym w przestrzeni publicznej krążą różne nazwy mniej lub bardziej znanych formacji, które mają znaczący udział w wojnie. Jeden z nich to rosyjska Grupa Wagnera. W dzisiejszym artykule wyjaśnimy, czym jest oraz przybliżymy postać Jewgienija Prigożyna.
Co to jest grupa Wagnera?
Jednostkę Grupy Wagnera można opisać jednym zdaniem. To prywatna firma, która na własnych zasadach działa na rzecz Władimira Putina. Teoretycznie nie została oficjalnie zarejestrowana ani w żaden sposób związana z rosyjskim wojskiem. W rzeczywistości jednak Grupę Wagnera finansuje rząd, a wszystkie jej działania są pod kontrolą Ministerstwa Obrony. Jej członkowie nazywają siebie “Najlepszymi w piekle” – w większości to byli zawodowi żołnierze armii rosyjskiej.
Jak powstała Grupa Wagnera?
Za powstanie formacji uznaje się 2013 rok. Założono ją w celu ochrony wydobycia ropy naftowej w Syrii. Rzeczywistość okazała się inna i ta prywatna armia od zawsze była zwykłą, brutalną bojówką. Liczba członków Grupy Wagnera nie jest do końca znana. Mówi się o nawet 4 lub 5 tysiącach osób.
Nazwa wzięła się od jednego z jej uczestników. Dmitrij Utkin, pseudonim “Wagner”, był znaczącym członkiem formacji, jawnie propagującym niemiecki faszyzm. To właśnie od jego postaci wszystko się zaczęło.
Utkin nie był jednak założycielem ani właścicielem Grupy Wagnera. W rzeczywistości odpowiada za nią Jewgienij Prigożyn – rosyjski biznesmen. O nim jednak powiemy w kolejnej części artykułu.
Kucharz Putina – Jewgienij Prigożyn
Chociaż jego osoba w Rosji jest znana od lat, nigdy nie był wiązany z jakimikolwiek działaniami Grupy Wagnera. Do bycia jej właścicielem przyznał się dopiero w 2022 roku. Będąc blisko rosyjskiej władzy zajmował się raczej trywialnymi rzeczami. Jako biznesmen zarabiał dostarczając catering na Kreml. Dzięki temu otrzymał miano “Kucharza Putina”. Podpisywał również kontrakty z MSW, na takie usługi, jak na przykład sprzątanie obiektów wojskowych.
Wydawać by się mogło, że nie jest on w żaden sposób szkodliwy. Niemniej jednak to właśnie Jewgienij Prigożyn był odpowiedzialny za stworzenie “fabryki trolli” w Petersburgu. Poprzez wynajęcie pracowników, tworzył szkodliwe treści i komentarze w Internecie, aby wpłynąć na wyniki wyborów w Stanach Zjednoczonych. To dobitnie pokazało, że biznesmen był zwykłym pionkiem w politycznej grze Putina i wykonywał jego rozkazy.
Tajemnicza śmierć szefa Grupy Wagnera
Jewgienij Prigożyn zmarł 23 sierpnia 2023 roku w katastrofie lotniczej. Razem z nim śmierć poniosło 9 innych osób, w tym znaczący dla Grupy Wagnera Dimitrij Utkin. Okoliczności tej tragedii budzą jednak wiele wątpliwości. Przyczyny nie są do końca jasne i zapewne prawda nigdy nie wyjdzie na jaw. Wiadomo, że samolot Embraera Legacy 600 miał do pokonania trasę Moskwa – Petersburg, natomiast do zdarzenia doszło w połowie drogi, we wsi Kużenkino.
Według świadków maszyna spadała na ziemię bez ogona i jednego ze skrzydeł. Są również ludzie, którzy twierdzą, że w samolot uderzyły dwie rakiety. Żadne z nagrań tego nie potwierdzają. Wersja, iż Embraer Legacy 600 miał zostać zestrzelony przez rosyjskie jednostki obrony powietrznej, wydaje się najbardziej prawdopodobna. Władze Rosji zaprzeczają takim informacjom.
Teoria unicestwienia władców Grupy Wagnera przez Federację Rosyjską ma uzasadnienie. Miałaby to być zemsta za bunt przeciwko Putinowi i jego armii w czerwcu 2023 roku. Sam prezydent Rosji nazwał wówczas Prigożyna zdrajcą narodu.
Działania Grupy Wagnera
Jednostka Jewgienija Prigożyna, jako że jest firmą prywatną, oferuje usługi w zakresie wojskowości. Przeprowadza akcje defensywne oraz ofensywne. Zajmuje się również szkoleniem chętnych do wstąpienia w ich szeregi. Wszystkie działania Grupy Wagnera opierają się na wykorzystaniu luk w prawie międzynarodowym.
Teoretycznie mogą oni pracować dla każdego nieograniczonego podmiotu polityczno-rządowego oraz gospodarczego. W praktyce Grupa Wagnera działa wszędzie tam, gdzie armia rosyjska nie może ze względów prawnych. Dzięki nim Kreml mógł kontrolować swoje wpływy w skonfliktowanej Afryce, jak i na Bliskim Wschodzie.
Władze Rosji wysługują się Grupą Wagnera posyłając ją do akcji z góry skazanych na porażkę. Niemniej jednak do ważniejszych operacji wojskowych jednostki należą:
- udział w aneksji półwyspu Krymskiego w 2014 roku,
- destabilizacja regionu Donbasu i Ługańska od 2014 roku,
- walka z państwem islamskim w Syrii w 2015 roku,
- walka z terrorystami w Mali w 2021 roku,
- inwazja na Ukrainę w 2022 roku.
Grupa Wagnera jest również znana ze swojego wyjątkowego okrucieństwa. Od 2017 roku do sieci trafiają filmy z niezwykle brutalnych egzekucji przeprowadzanych przez podwładnych Prigożyna. Z raportu “Wagner Group. Beyond Accountability” wynika, że dopuszczali się masowych rozstrzelań oraz licznych dekapitacji, które były dokumentowane. Mają swój udział w ludobójstwach np. w regionie Mali, gdzie zabito około 300 cywilów.
Bunt Grupy Wagnera
W dniach 23-24 czerwca 2023 roku Jewgienij Prigożyn zwołał bunt przeciwko armii Federacji Rosyjskiej. Wydarzenie to nazywa się Puczem Prigożyna. Powodem miało być zaatakowanie przez rosyjskich żołnierzy jednostki szkoleniowej Grupy Wagnera i zabicie kilku jej żołnierzy. Jewgienij Prigożyn zapowiedział atak i skierował swoje oddziały na Moskwę.
W wyniku tych wydarzeń Prigożyn oskarżył Rosję o liczne kłamstwa i nieuzasadniony najazd na Ukrainę. Władimir Putin zapowiedział, że podejmie surowe kroki, aby stłumić ten bunt oraz nazwał to zdradą narodu. Grupa Wagnera została uznana za terrorystów wymagających unicestwienia. Natomiast na Jewgienija Prigożyna nałożono nakaz aresztowania.
Zamieszanie skończyło się bardzo szybko. Około godziny 23:00 24 czerwca 2023 roku Grupa Wagnera wycofała się z marszu na Moskwę. Powodem miało być porozumienie z prezydentem Białorusi – Aleksandrem Łukaszenką. Zawarto układ, który polegał na kapitulacji oddziałów Prigożyna i przejęcie ich na terytorium Białorusi. Władze zapewniły również, że wszelkie akty oskarżenia zostaną wycofane, a buntowników nikt nie będzie ścigał.
Czy to koniec Grupy Wagnera?
Po wydarzeniach z czerwca 2023 roku nie zanotowano żadnych działań Grupy Wagnera. Ponadto w perspektywie tych wydarzeń szczególnie znacząca i nieprzypadkowa wydaje się śmierć Jewgienija Prigożyna i Dimitrija Utkina, o której wspomnieliśmy wcześniej. Od momentu katastrofy lotniczej wielu członków Grupy Wagnera wpisało się w szeregi armii rosyjskiej lub przyłączyło się do czeczeńskich jednostek Ramzana Kadyrowa. Dzięki temu nadal walczą przeciwko narodowi ukraińskiemu.
FAQ – Grupa Wagnera
Poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące Grupy Wagnera!
Co to jest Grupa Wagnera?
Grupa Wagnera to prywatna firma oferująca usługi wojskowe na rzecz Federacji Rosyjskiej.
Kto dowodzi Grupą Wagnera?
Za działania Grupy Wagnera do momentu jego śmierci odpowiedzialny był Jewgienij Prigożyn.
Dlaczego Prigożyn się zbuntował?
Do Puczu Prigożyna doszło w wyniku ataku armii rosyjskiej na żołnierzy Grupy Wagnera,
Skąd Grupa Wagnera ma pieniądze?
Działania Grupy Wagnera finansowane są przez rząd Federacji Rosyjskiej.
Czy Putin zabił Prigożyna?
Istnieje prawdopodobna teoria, że w wyniku zdrady narodu samolot, którym leciał Jewgienij Prigożyn został zestrzelony przez rosyjskie oddziały obrony powietrznej.