Jak wyglądają polskie więzienia? Wiele osób zadaje sobie to pytanie, mając często mylne wyobrażenie na temat życia za kratami. Wbrew pozorom codzienność osadzonych nie jest malowana kolorowymi barwami, a plotki o ulgowym traktowaniu nie są prawdziwe. Jak jest w polskim więzieniu? Przybliżamy warunki i reguły “w kryminale”!
Życie w więzieniu w Polsce obrosło już legendą. O warunkach odsiadki krąży wiele plotek – część z nich znajduje potwierdzenie w rzeczywistości, a reszta nie ma z nią nic wspólnego. Kara pozbawienia wolności często jest utożsamiana z komfortową celą, dużą ilością czasu wolnego, władzą nad strażnikami oraz dobrą kuchnią za pieniądze podatników.
Odbywanie kary na takich zasadach nie miałoby jednak sensu, prawda? Więzienia w Polsce to szkoła przetrwania, która dla jednych okaże się początkiem nowego życia, a dla innych – murem nie do przeskoczenia. Przybliżamy zasady, obyczaje i warunki panujące w zakładach karnych!
Największe zakłady karne w Polsce – gdzie trafiają skazani?
Polska należy do europejskiej czołówki państw o największej liczbie więźniów na 100 000 mieszkańców. Według statystyk opublikowanych w maju 2023 r., w więzieniach na terenie naszego kraju przebywało wówczas ponad 78 tysięcy osób, z czego ledwie 5% stanowiły kobiety więźniarki. W tym niechlubnym rankingu państw Unii Europejskiej dorównują nam jedynie Węgrzy.
W Polsce funkcjonuje 87 zakładów karnych, a także 37 podległych im oddziałów zewnętrznych. Wymiar sprawiedliwości ma również do dyspozycji 67 aresztów śledczych. Największe więzienie w Polsce to zakład karny typu zamkniętego we Wronkach. Liczba osadzonych wynosi tam prawie 1500 osób.
Dla porównania, największe więzienie w Europie, czyli francuskie Fleury-Mérogis Prison, może pomieścić ponad 4 tysiące skazanych.
Lista więzień w Polsce – największe zakłady:
- Zakład Karny Wronki – zamknięty, dla recydywistów,
- Zakład Karny nr 1 we Wrocławiu – zamknięty, dla odbywających karę po raz pierwszy,
- Zakład Karny Grudziądz nr 1 – zamknięty z oddziałem półotwartym dla mężczyzn odbywających karę po raz pierwszy i młodocianych, areszt śledczy dla kobiet (młodociane, pierwszy raz karane i recydywistki),
- Zakład Karny Czarne – zamknięty, dla mężczyzn odbywających karę po raz pierwszy,
- Zakład Karny Kamińsk – zamknięty, z oddziałem półotwartym,
- Zakład Karny Warszawa-Białołęka – zamknięty dla odbywających karę po raz pierwszy z oddziałami aresztu śledczego, typu zamkniętego dla młodocianych oraz typu półotwartego dla odbywających karę po raz pierwszy,
- Zakład Karny Włocławek – zamknięty dla mężczyzn odbywających karę z innymi oddziałami.
Jeśli mowa o warunkach życia więźniów, obecnie większość zakładów karnych wygląda podobnie. Za najgorsze polskie więzienie uważa się jednak placówkę we Wronkach. To właśnie tam przebywają najgroźniejsi przestępcy w kraju.
Jakie są typy zakładów karnych?
Według polskiego prawa wyróżniamy różne typy zakładów karnych. Dokładniej określa je art. 70 Kodeksu karnego wykonawczego. Więźniów przydziela się do nich przede wszystkim na podstawie wieku, skali popełnionego przestępstwa oraz przeszłości kryminalnej.
Typy zakładów karnych w Polsce:
- zamknięty – najgroźniejsi skazani odbywający karę m.in. za morderstwo i recydywiści,
- półotwarty – więźniowie odbywający karę w systemie oddziaływania programowego oraz sprawcy przestępstwa umyślnego,
- otwarty – młodociani i odbywający karę po raz pierwszy.
Oczywiście możliwe są odstępstwa i tak naprawdę każdy skazany jest rozpatrywany indywidualnie.
Więzienia w Polsce – jak wyglądają cele więzienne i warunki do życia?
Na temat życia w zakładach karnych na terenie naszego kraju krąży wiele plotek. Sporo osób uważa, że warunki życia więźniów są tam bardzo komfortowe. Nic bardziej mylnego. Obecnie większość placówek jest zapełniona, a ograniczona liczba pomieszczeń powoduje, że w wielu z nich znajduje się kilku skazanych naraz.
Jak wyglądają cele więzienne? Według art. 110 paragraf 2 K.k.w., minimalna powierzchnia, która przypada na jednego osadzonego, nie może być mniejsza niż 3m2. To jedna z mniejszych wartości w Europie – w Holandii oraz Norwegii wynosi ona aż 10m2.
Warunki osadzenia mają poprawiać dodatkowo zapisy o obowiązku udostępnienia więźniowi dostępu do świeżego powietrza, pryczy do snu, miejsca higienę osobistą oraz łazienki. Obecnie są one odgrodzone ścianą, ale w przeszłości bywało z tym różnie.
Cele więzienne muszą ponadto dawać dostęp do oświetlenia, które pozwoli na czytanie lub pracę. Odbywanie kary ma umożliwiać rozwój i resocjalizację. Warunki osadzenia nie są więc wysoce komfortowe – tym bardziej, że w niektórych przypadkach powyższe zasady nieoficjalnie nie są spełniane.
Według reguł skazani powinni być przydzielani do cel m.in. według wieku, przeszłości kryminalnej, statusu, zdrowia oraz zdolności do agresji. Strażnicy mają za zadanie uniemożliwić ewentualny samosąd w pomieszczeniu.
Więzienia polskie – codzienność skazanych
Porządek dnia ustala dyrektor każdego zakładu karnego. Polskie więzienia z reguły wyznaczają godzinę nocną od 22 do 6. W tym czasie odbywanie kary jest pożytkowane na sen.
Rano skazani muszą stawić się na apelu kontrolującym liczbę osadzonych. Podobne czynności mają miejsce wieczorem. W ciągu dnia prowadzi się rutynowe działania, takie jak opcjonalne zajęcia edukacyjne lub sportowe, a także praca. Więźniowie mogą bowiem udzielać się i zarabiać.
Do dyspozycji skazanych są także m.in. zakładowa świetlica, biblioteka oraz godzina przeznaczona na wyjście na spacerniak. Przeważnie kilka razy w tygodniu osadzeni mogą skorzystać z prysznicu – czas trwania kąpieli musi wynosić przynajmniej 10 minut.
Jakie przedmioty może mieć w celi skazany? Są to m.in.:
- niezbędne dokumenty,
- artykuły spożywcze (maks. 6 kg),
- 9 litrów napoju,
- dewocjonalia (maks. 10 sztuk),
- książki (maks. 5 sztuk oraz wypożyczone w bibliotece więziennej),
- prasa (o maks. wadze 0,5 kg),
- listy i fotografie najbliższych,
- artykuły piśmiennicze,
- wyroby tytoniowe.
Część przedmiotów więźniowie mogą zakupić z zarobionych pieniędzy w sklepiku na terenie więzienia. Inne produkty są dostarczane przez rodzinę w specjalnych paczkach. Bliskim przysługuje możliwość przygotowania pakunku raz na 2 miesiące.
Widzenie w więzieniu – jak często?
Polski kodeks karny wykonawczy gwarantuje skazanym widzenie się z członkami rodziny oraz innymi bliskimi osobami. Liczba spotkań zależy od typu zakładu, w którym znajduje się osadzony.
W zamkniętym są to dwie godziny w miesiącu, a w pozostałych – trzy. Można je wykorzystać osobno lub jednorazowo.
W widzeniu mogą uczestniczyć dwie pełnoletnie osoby, ale są odstępstwa od tej reguły. Jest tak m.in. w przypadku odwiedzin rodziny mieszkającej daleko od zakładu, a także podczas spotkań z dziećmi.
Przebieg wizyty kontroluje oczywiście służba więzienna.
Jak wyglądają kwestie więzienia dla cudzoziemców w Polsce?
Polskie więzienia są przeznaczone także na odbywanie kary przez obcokrajowców. Na terenie naszego kraju nie ma ani jednej placówki przeznaczonej stricte dla cudzoziemców. Według danych z lipca 2023 r. obywatele innych państw stanowią prawie 3 procent osadzonych na terenie Polski – wówczas było to ok. 1,3 tys. osób.
Służba więzienna przekazała te dane portalowi “Kresy.pl”. Wskazują one, że najliczniejszą grupą obcokrajowców w polskich zakładach karnych są Ukraińcy, Gruzini oraz Białorusini.
Monitoring więzienny na terenie placówek w naszym kraju rejestruje też odbywanie kary przez Rosjan, Mołdawian, Rumunów oraz Niemców.
Podsumowanie
Kara pozbawienia wolności to ciężki okres do przebycia. Oczywiście można powiedzieć, że skazani sami są sobie winni. Należy jednak pamiętać, że placówki nie są wypełnione jedynie brutalnymi mordercami, a ludźmi, którzy żałują swoich czynów lub odbywają karę za zdecydowanie mniej poważne działania.
Polskie więzienia, wbrew pozorom, nie są komfortowym miejscem. W wielu z nich codziennie toczy się walka o przetrwanie, czego dowodem jest m.in. monitoring więzienny.
Polskie więzienia – FAQ
Interesuje Cię tematyka zakładów karnych w Polsce? Poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania!
Co to jest grypsowanie?
Grypsowanie to inaczej posługiwanie się gwarą więzienną. Początkowo używano jej, by służba więzienna nie wiedziała, o czym rozmawiają skazani. Posługujący się nią osadzeni są uważani za “elitę” w placówce.
Jakie jest najgorsze polskie więzienie?
Za najgorsze polskie więzienie uznaje się Zakład Karny we Wronkach, który może pomieścić ponad 1400 osób. To placówka typu zamkniętego – na jej terenie znajdują się najgroźniejsi przestępcy w Polsce.
Ile jest więzień w Polsce?
W Polsce jest obecnie 87 zakładów karnych oraz 37 podległych im oddziałów zewnętrznych. Dodatkowo osadzeni przebywają także w 67. aresztach śledczych.
Jakie są więzienia w Polsce?
Polski Kodeks karny wykonawczy wyróżnia 3 typy zakładów karnych: zamknięty (dla najgroźniejszych przestępców), półotwarty (dla więźniów odbywających karę w systemie oddziaływania programowego oraz sprawców przestępstw umyślnych) oraz otwarty (głównie dla młodocianych).