Czujniki gazu i czadu to proste w obsłudze i relatywnie niedrogie urządzenia, które mogą ocalić zdrowie lub życie. Niekontrolowane wycieki gazu ziemnego w miejscach pracy i budynkach mieszkalnych zdarzają się dziś rzadko, ale lepiej nie kusić losu. Co warto wiedzieć o tych urządzeniach i jaki czujnik gazu i czadu wybrać? Zapraszamy do naszego przewodnika.
Wyciek gazu – śmiertelne zagrożenie
Wypadki spowodowane przez ulatniający się gaz to nie tylko domena pracowników budowy i zakładów chemicznych. Wypadki – niejednokrotnie tragiczne w skutkach – zdarzają się też w kamienicach, budynkach administracyjnych, szpitalach i w szkołach. Jednym z pierwszych głośnych przypadków był wybuch gazu w Gdańsku z 1967 roku, do którego doszło w 2-piętrowym budynku mieszkalnym przy ulicy Struga 12. W wyniku zdarzenia zniszczeniu uległa cała budowla, zaś spośród 28 przebywających w nim osób 17 poniosło śmierć. Katastrofę spowodował wyciek gazu z biegnącego pod budynkiem gazociągu – eksplozja nastąpiła po tym, jak jeden z mieszkańców zapalił światło w piwnicy. Zdarzenie to uważane jest za jeden z najtragiczniejszych przypadków tego typu w historii naszego kraju.
Na przestrzeni kolejnych lat w Polsce nie brakowało kolejnych podobnych zdarzeń. Jednym ze współczesnych przykładów jest wypadek z 13 listopada 2013 roku, kiedy to w Jankowie Przygodzkim nastąpiła poważna eksplozja gazu i spowodowany nią pożar. Wybuch nastąpił w wyniku rozszczelnienia gazociągu wysokiego ciśnienia, który miał miejsce podczas robót budowlanych. W jego wyniku uszkodzeniu i podpaleniu uległo 10 domów jednorodzinnych i 2 budynki gospodarcze, 2 osoby zginęły, a 13 zostało rannych.
Czujnik gazu – jak działa?
Powyższe przykłady dobitnie pokazują, jak wielkim zagrożeniem mogą okazać się nieszczelne instalacje gazowe. A jest to wciąż realny problem, ponieważ gaz ziemny wykorzystywany jest w naszym kraju na coraz większą skalę. Transportowany jest w gazociągach wysokociśnieniowych, następnie poprzez gazociągi niskiego i średniego ciśnienia trafia wreszcie do instalacji gazowych znajdujących się w budynkach i lokalach użyteczności publicznej. Niestety nawet najlepsze zabezpieczenia nie chronią całkowicie przed ewentualnym wyciekiem. Na szczęście istnieje tanie i zarazem skuteczne rozwiązanie, które w porę ostrzeże lokatorów lub pracowników przed zagrożeniem. Są nim czujniki gazu i czadu Urządzenia te kryją w sobie zaawansowane układy elektroniczne wskazujące na poziom stężenia szkodliwych substancji w powietrzu. Wewnątrz obudowy urządzenia znajduje się specjalny sensor będący sercem całej konstrukcji odpowiedzialny za detekcję gazu.
Detektor gazu – rodzaje sensorów
Wyróżniamy cztery rodzaje sensorów: półprzewodnikowe, elektrochemiczne, katalityczne i absorpcyjne w podczerwieni (Infra-Red). Każdy z nich opiera się na nieco innym działaniu. Półprzewodnik zmienia swoje właściwości przewodzenia prądu po wejściu w reakcję ze szkodliwym gazem, co powoduje uruchomienie alarmu.
- sensor elektrochemiczny jest ogniwem wytwarzającym prąd elektryczny o natężeniu proporcjonalnym do stężenia gazu dostającego się do elektrolitu ogniwa.
- sensory Infra-Red pochłaniają promieniowanie podczerwone występujące w wiązaniach chemicznych gazów. Poprzez późniejszy pomiar stopnia pochłaniania promieni można określić stężenie gazu.
- sensory katalityczne swoje działanie opierają o tzw. egzotermiczną reakcję katalitycznego utleniania. W dużym uproszczeniu taki sensor posiada dwa elementy – aktywny (z katalizatorem) i bierny (pozbawiony katalizatora). Przy wykryciu gazu palnego reakcja utleniania pojawia się tylko na aktywnym elemencie, co powoduje napięcie. Zmierzenie owego napięcia pozwala na określenie stężenia gazu.
Na co reaguje czujnik gazu i czadu?
Standardowy czujnik potrafi wykryć jeden konkretny rodzaj gazu, np. H2S lub SO. Konieczny jest więc wybór takiego wariantu, który akurat będzie potrzebny w danym miejscu. Droższym, ale za to praktyczniejszym rozwiązaniem są tzw. czujniki dwu- i wielogazowe zdolne wykryć więcej rodzajów szkodliwych substancji.
Detektor gazu ziemnego – co warto wiedzieć?
Należy jednak pamiętać, że zamknięta architektura tych urządzeń i charakter ich pracy czyni z nich sprzęty o ograniczonej żywotności. Oznacza to, że po kilku latach pracy (najczęściej dwóch) czujniki przestają funkcjonować i konieczna jest wymiana sprzętu na nowy. Rekompensatą tego stanu rzeczy jest fakt, że większość czujników gazu nie wymaga uwagi właściciela przez cały okres swojego funkcjonowania (oczywiście za wyjątkiem alarmów). Baterie są trwałe, natomiast wytrzymała konstrukcja odporna na uszkodzenia mechaniczne, niską temperaturę oraz inne czynniki atmosferyczne powinna wytrzymać przez cały okres użyteczności sprzętu.
Czujniki gazu mają wiele zastosowań. Ich niewielkie rozmiary sprawiają, że można nosić je przy sobie lub powiesić na ścianie. Wykorzystuje się je najczęściej w miejscach pracy wysokiego ryzyka takich jak zakłady chemiczne, oczyszczalnie ścieków, kanały i wysypiska lub też w strefach zagrożenia wybuchem np. na poligonach wojskowych, w górnictwie i rafineriach. Są też niezwykle przydatne podczas akcji ratunkowych, a także do użytku domowego. Instalacja takiego sprzętu w mieszkaniu daje pewność, że w razie ewentualnego zagrożenia lokatorzy zdążą się ewakuować.
Jaki czujnik gazu ziemnego wybrać? – postaw na firmę Dräger
Spośród wielu producentów czujników gazu w szczególności warto zwrócić uwagę na ofertę niemieckiej firmy Dräger, która od ponad 130 lat specjalizuje się w dostarczaniu na rynek najlepszych rozwiązań z zakresu technologii medycznej i bezpieczeństwa. Czujniki tej marki charakteryzują się niezwykłą trwałością i czułością, dzięki której są w stanie wykryć wiele rodzajów szkodliwych gazów. Ponadto, są one bardzo łatwe w obsłudze, nie wymagają więc zaawansowanej wiedzy technicznej. Oto najlepsze, naszym zdaniem modele dostępne w ofercie tej marki, które cechują się znakomitą jakością i wytrzymałością.
Czujnik gazu i czadu – ranking
PAC 6000
Jednym z najlepszych modeli tej marki jest detektor gazu Dräger PAC 6000. Za pomocą nowoczesnego sensora elektrochemicznego DrägerSensor XXS poszczególne warianty z dużą skutecznością wykryją obecność cząstek CO, O2, H2S lub SO2. Sensor ten charakteryzuje się jednym z najszybszych czasów reakcji na rynku, dzięki czemu błyskawicznie zareaguje na zagrożenie wywołując alarm dźwiękowy o natężeniu 90 dB i świetlny za pomocą dwóch intensywnie świecących diod LED. Pamięć urządzenia jest w stanie zapisać do 60 alarmów oznaczonych datą i godziną, co znacznie ułatwi sprawowanie kontroli np. podczas dokonywania przeglądu instalacji gazowej lub sprawdzania poziomu bezpieczeństwa budynku. Czujnik może być też wykorzystywany w strefach zagrożenia wybuchem oraz obszarach z oznaczeniami temperatur T1, T2, T3, T4 i T5.
PAC 8500
Detektor wielogazowy PAC 8500 to kolejny model godny polecenia. Czujnik dostępny jest w jednym z trzech wariantów wykrywających po dwie substancje: H2S i CO, O2 i CO i CO H2-CP. Podwójny potencjał czujnika oznacza podwójne zabezpieczenie, więc PAC 8500 znakomicie nada się do szczególnie zagrożonych stref i budynków. Oprócz możliwości wyboru jednego z dwóch rodzajów gazów czujnik pozwala użytkownikowi określić wariant dopuszczalnego stężenia gazu: STEL, czyli najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe lub TLV – najwyższe dopuszczalne stężenie. W obudowie kryją się dwa wyloty powietrza, które zwiększają skuteczność pracy urządzenia – jeżeli jeden z wlotów zostanie zatkany, drugi umożliwi dalsze funkcjonowanie.
X-AM 2500 EX
Oba powyższe modele zapewniają ok. 2 lata ciągłej pracy. Jeżeli zależy Ci na dłuższej żywotności czujnika, wybierz czujnik gazu i czadu X-AM 2500 EX. Wytrzymała obudowa i wydajny filtr kryjący się w jej wnętrzu skutkują żywotnością sięgającą nawet do 5 lat. X-AM 2500 EX jest najbardziej zaawansowanym detektorem w tym zestawieniu, pozwalającym na wykrycie kilku różnych czynników: O2, CO LC i H2S LC. Ponadto, sprzęt posiada też specjalną czujkę EX 0–100% wykrywającą palne gazy jak metan czy nonan, jest więc nieocenionym akcesorium w takich obszarach zawodowych jak górnictwo, gdzie ryzyko wybuchów gazu jest szczególnie wysokie. Wiele wlotów powietrza i sensor DrägerSensor XXS gwarantują wysoką czułość i niezawodność nawet w najtrudniejszych warunkach.