Polskie prawo ma luki, a jedną z nich jest cały czas nieuregulowana kwestia monitoringu. Choć jest on legalny, musi spełniać określone warunki, a te wynikają z Kodeksu Cywilnego i RODO. Nieznajomość przepisów grozi grzywną, a w najgorszym przypadku – karą pozbawienia wolności. Chcesz zamontować kamerę na swojej posesji lub na drzwiach mieszkania? O tym musisz wiedzieć!
Prywatny monitoring a polskie prawo – przepisy
Nie ma przepisu, który zabraniał instalowania kamer na swoim terenie, więc monitoring prywatny w Polsce jest legalny. Cały czas trwają natomiast prace legislacyjne nad ustawą, która bezpośrednio by go dotyczyła i określała zasady jego funkcjonowania.
- Konstytucja RP - art. 47,
- Kodeks Cywilny - art. 23 i 24,
- rozporządzenie o ochronie danych osobowych RODO, uchwalone przez Unię Europejską w kwietniu 2016 r., a w Polsce obowiązujące od maja 2018 roku.
Kamery na domu, posesji lub drzwiach mieszkania
– kiedy naruszają prywatność sąsiadów?
Konstytucja RP gwarantuje prawo do prywatności. mówi “Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym”.
Problem rodzi się więc w przypadku mieszkań w blokach. Kamera na drzwiach może być zamontowana tylko w sytuacji, gdy właściciel ma ku temu uzasadniony powód. Obserwowanie korytarza z czystej ciekawości jest nielegalne!
Wyjątek: zarówno w przypadku , prywatnego terenu, jak również obszaru przed wejściem do mieszkania w bloku, sąsiad może wyrazić zgodę na nadzór wizyjny.
Naruszenie prywatności sąsiada kamerami – wyrok Sądu w Krakowie
W 2015 roku pan S. wystąpił do Sądu Okręgowego w Kielcach o zadośćuczynienie i nakaz usunięcia monitoringu zamontowanego przez jego sąsiada, pana C, z którym od dłuższego czasu łączyły go liczne konflikty. Kamery obejmowały zasięgiem furtkę i część wjazdu na jego posesję.
Sąd przyznał rację panu S. Orzekł, że monitoring pana C. narusza jego dobra osobista, czyli prawo do prywatności i ochrony miru domowego. Zamontowania kamer nie usprawiedliwiał trwały konflikt między mężczyznami. W związku z tym, Sąd nakazał panu C. rozmieszczenie monitoringu tak, by rejestrował tylko jego posesję. Nie zarządził natomiast zadośćuczynienia, gdyż rodzaj i rozmiar szkody pana S. nie był ku temu powodem.
Sprawa trafiła do Sądu Administracyjnego w Krakowie. Ten w wyroku z dnia 28.05.2015 r., sygn. akt I ACa 184/14, podtrzymał stanowisko Sądu Okręgowego.
Kamera na drzwiach mieszkania – wyrok Sądu w Gdańsku
W 2017 roku do Sądu Okręgowego w Gdańsku trafił pozew od państwa S, którzy wystąpili o nakaz demontażu kamer, usunięcia nagrań z nich i zadośćuczynienia od państwa R. Po dokładnej analizie, Sąd uznał, że nie doszło do naruszenia dóbr osobistych (sygn. akt I C 31/15). Dlaczego?
Państwo R. zdecydowali się na instalację monitoringu z obawy o bezpieczeństwo i straty materialne, bowiem regularnie doświadczali stukania w drzwi czy kopania w nie piłką. O podjętych krokach poinformowali właściciela budynku.
Z materiałów dowodowych, które trafiły do Sądu, wynikało, że kamery obejmowały teren służący głównie pozwanym, a mianowicie kilka metrów przed wejściem do mieszkania pozwanych oraz fragment parkingu, gdzie stały ich samochody.
Przeczytaj także: Monitoring podwórka i domu – jaki wybrać?
Monitoring wizyjny w bloku mieszkalnym
– kto jest administratorem danych?
Zainstalowanie kamer w bloku jest legalne, gdy wyrazi na nie zgodę większość członków wspólnoty mieszkaniowej (w przypadku, gdy jest ona niewielka, decyzja musi być jednomyślna). Wszyscy lokatorzy powinni zostać poinformowani o ich usytuowaniu oraz zakresie funkcjonowania. Jak w każdym poprzednim przypadku, dopuszcza się tylko nagrywanie obrazu (bez dźwięku). Administratorem danych osobowych mieszkańców bloku jest wspólnota mieszkaniowa.
Monitoring na terenie wspólnoty mieszkaniowej niezgodny z RODO – kara od UODO i decyzja Sądu w Warszawie
W 2021 roku Urząd Ochrony Danych Osobowych nałożył karę finansową na spółkę administrującą wspólnotą mieszkaniową. Powodem było przetwarzanie danych osobowych mieszkańców bez zawartej umowy oraz brak środków kontroli udostępniania nagrań.
Spółka napisała odwołanie, w którym oznajmiła, że nie korzystała z dostępu do danych, a jedynie pośredniczyła między wspólnotą a firmą odpowiedzialną za monitoring. Sąd Administracyjny w Warszawie (sygn. akt II SA/Wa 310/20) oddalił skargę.
Monitoring zgodny z RODO – o tym pamiętaj!
Zgodnie z art. 2 ust. 2 lit. c, rozporządzenie nie ma bowiem zastosowania, gdy mówimy o działalności osobistej lub domowej. Wytyczne nr 3/2019 od Europejskiej Rady Ochrony Danych osobowych wskazuje czynniki, które umożliwiają ocenę jej charakteru.
Osoba decydująca się na prywatny monitoring musi mieć na uwadze:
- czy łączą ją relacje z osobami, które są nagrywane,
- czy częstotliwość rejestrowania obrazu może wskazywać na działalność zawodową,
- czy ma negatywny wpływ na nagrywane osoby.
Prawo pozwala, by kamery nagrywały fragment drogi, chodnika czy zieleni publicznej w sytuacji, jeśli ich właściciel ma ku temu uzasadniony powód. W takim przypadku staje się on administratorem danych osobowych przechodniów uwiecznionych na nagraniach. Musi je przetwarzać zgodnie z RODO i umieścić w widocznym miejscu informację, że obszar jest monitorowany.
Przeczytaj także: Jak rozmieścić kamery wokół domu? Oto jak zabezpieczyć posesję w 10 minut
Monitoring a ochrona danych osobowych – Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
W 2014 roku było głośno o sprawie F. Ryneša przeciwko czeskiemu urzędowi ds. ochrony danych osobowych, która trafiła do Trybunału Sprawiedliwości UE. Otóż mężczyzna wraz z rodziną był ofiarą licznych ataków ze strony nieznanych sprawców. W końcu zdecydował się zainstalować kamery obejmujące obszar przed drzwiami, drogę publiczną i wejście do domu naprzeciwko. Dzięki nagraniu udało się Policji ustalić tożsamość winnych.
Jeden z podejrzanych powołał się na niezgodność pozyskanego dowodu z przepisami o ochronie danych osobowych. Czeski urząd przyznał mu rację i w konsekwencji ukarał F. Ryneša. Mężczyzna oczywiście odwołał się od wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego, a ten z kolei skierował się do Trybunału Sprawiedliwości.
Jak brzmiała odpowiedź? Instytucja UE orzekła, że monitoring wykraczający zasięgiem poza prywatną posesję nie ma osobistego charakteru, ale czeski sąd powinien wziąć pod uwagę uzasadniony powód Ryneša – obawę o zdrowie i życie rodziny.
Prywatny monitoring wizyjny w kontekście przepisów prawnych – FAQ
Poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania o zagadnienia prawne związane z instalacją prywatnych kamer na posesji lub drzwiach mieszkania.
Czy prywatny monitoring jest legalny?
Polskie prawo nie jest w tej kwestii precyzyjnie uregulowane, ale żaden z obecnych przepisów nie zakazuje go. Monitoring na prywatnej posesji jest więc legalny, jeśli zasięg kamer nie wykracza poza jej granice. W momencie, gdy obejmuje także fragment działki sąsiada, należy poinformować go o zaistniałej sytuacji i poprosić o zgodę na nagrywanie. Jeśli takowej nie wyrazi, obowiązkiem właściciela monitoringu jest zmiana ustawienia kąta kamer.
Co może obejmować monitoring?
Kamera do prywatnego monitoringu może obejmować całą posesję, a także fragment ulicy/chodnika/zieleni przed nią, jeśli właściciel ma ku temu uzasadniony powód, np. obawa o bezpieczeństwo.
Czy musi być tabliczka “obiekt monitorowany” na prywatnej posesji?
Informacja o monitoringu jest wymagana tylko w przypadku, gdy kamera wychodzi zasięgiem poza prywatną posesję, np. na chodnik. W przypadku, gdy właściciel nagrywa tylko swój teren, nie musi umieszczać żadnej tabliczki.
Jak zgłosić nielegalny monitoring?
Osoba, której dobra osobiste zostały naruszone, może zwrócić się do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. a także złożyć pozew w sądzie cywilnym.
Czy sąsiad może zamontować kamerę?
Sąsiad może monitorować tylko swoją posesję lub teren przed nią, jeśli ma ku temu ważny powód. Nagrywanie terenu należącego do osób mieszkających obok, ulicy czy klatki schodowej jest nielegalne.
Czy kamera w drzwiach jest legalna?
Kamera do monitoringu na drzwiach jest legalna, jeśli jest zamontowana z konkretnego powodu i służy do celów osobistych lub domowych.
Co grozi za nagrywanie kogoś bez jego zgody?
- Urząd Ochrony Danych Osobowych może zakazać dalszego monitorowania oraz nałożyć administracyjną karę finansową za naruszenie RODO.
- Za nielegalne przetwarzanie danych osobowych grozi kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2.
- Nielegalnie nagrana osoba może wystąpić o zadośćuczynienie za naruszenie jego dóbr osobistych (prawa do prywatności).
Czy monitoring podlega RODO?
Monitoring prywatny o charakterze osobistym nie podlega RODO. Jeśli natomiast wykracza poza teren prywatnej posesji, rejestruje wizerunek osób nieznajomych. W takim przypadku jego właściciel musi pamiętać o przetwarzaniu ich danych osobowych zgodnie z RODO.
Źródła:
- https://www.rp.pl/dobra-osobiste/art2865291-kamery-nie-naruszaja-dobr-osobistych-sasiadow#ap-1
- https://www.rp.pl/nieruchomosci/art330381-8-tys-zl-kary-dla-administratora-wspolnoty-mieszkaniowej-za-naruszenie-rodo
- https://www.efhr.eu/2014/12/18/trybunal-sprawiedliwosci-unii-europejskiej-orzekl-sprawie-ochrony-danych-osobowych/