­ Wykrywacz metalu – ranking, zasada działania, kwestie prawne

Wykrywacze metalu z każdym rokiem cieszą się coraz większą popularnością. Urządzenia te umożliwiają skuteczne odnajdywanie metalowych obiektów ukrytych pod powierzchnią ziemi, a nawet zalegających na dnie rzek i zbiorników. Jaki wykrywacz metalu sprawdzi się w rękach amatora, a jaki do poszukiwań na plażach i pod wodą? Czy poszukiwania skarbów są w Polsce legalne? Zapraszamy po odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.

Jak działa wykrywacz metalu?

Wykrywacz metalu działa na podstawie zjawiska detekcji pola elektromagnetycznego emitowanego przez każdy metalowy przedmiot. Głównym elementem urządzenia jest cewka sondująca, która wysyła w głąb ziemi fale magnetyczne. Jeżeli natrafią one na metalowy obiekt, ten w odpowiedzi wytworzy własne promieniowanie, które następnie trafia do wykrywacza. Moment ten sygnalizowany jest dźwiękiem, wibracjami lub sygnałem świetlnym. W praktyce praca z detektorem polega na metodycznym przesuwaniu cewki przy ziemi lub innym obszarze i wsłuchiwaniu się w sygnały, których rosnące natężenie wskazuje przybliżone położenie znaleziska.

Budowa wykrywacza metalu

Z czego składa się detektor metalu? Wyróżniamy cztery podstawowe elementy:

• sonda – najważniejszy element wykrywacza. Generuje pole magnetyczne i odbiera sygnał odbity od metalowych przedmiotów ukrytych w ziemi.
• panel sterujący - odbiera i przetwarza sygnały zebrane przez cewkę oraz reguluje pracę wykrywacza.
• sztyca – konstrukcyjna podstawa łącząca cewkę z panelem kontrolnym. Umożliwia wygodną pracę bez garbienia się i schylania.
• bateria – ładowalny akumulator zapewniający bezprzewodowe funkcjonowanie detektora.

Kto wynalazł wykrywacz metalu?

Historia wykrywaczy sięga czasów tzw. gorączki złota w XIX wieku. Kiedy złoża tego cennego surowca były już na wyczerpaniu pojawiło się zapotrzebowanie na urządzenie, które ułatwiłoby szybkie odnajdywanie metali. Jednak pierwszy, w pełni funkcjonalny wykrywacz metalu powstał z zupełnie innej potrzeby. Kiedy w 1881 roku prezydent USA James Garfield został postrzelony przez zamachowca, na ratunek przyszedł mu Aleksander Graham Bell. Aby odnaleźć kulę utkwioną w ciele prezydenta, wynalazca skonstruował urządzenie nazwane wagą indukcyjną, która wykorzystywała fale elektromagnetyczne. Pomimo tego, że wynalazek okazał się sprawny, życia Garfielda nie udało się uratować – metalowe sprężyny w materacu zakłóciły pracę wykrywacza. Kolejnym znaczącym punktem w historii tych urządzeń było wynalezienie przez Gerharda Fishera pierwszego przenośnego detektora w 1925 roku. W latach 60 XX. w. pojawiły się pierwsze przemysłowe detektory metali, których prowodyrem była firma Garrett Metal Detectors.

Ile kosztuje wykrywacz metalu?

Detektory metali dla hobbystów nie mają wygórowanych cen. Dobry wykrywacz metali dostaniemy już do 1000 zł, podczas gdy ręczne pinpointery kosztują ok. 500-800 zł. Za bardziej zaawansowane modele zapłacimy kwotę rzędu 2-3 tysięcy, podczas gdy profesjonalne wykrywacze metali to wydatek rzędu nawet 20-30 tysięcy.

Wykrywacze metali – ranking

Miejsce	Zdjęcie	Nazwa i opis	Cena
1.		ACE 150 – najlepszy wykrywacz metalu dla początkujących Dobry wykrywacz metalu nie musi kosztować fortuny. Dowodem tego jest model Garrett ACE 150 wyróżnia się stosunkowo niewielką ceną, lekką, składaną konstrukcją oraz funkcją „włącz i szukaj”. Dzięki niej urządzenie będzie gotowe do pracy od razu po uruchomieniu – bez mozolnych ustawień. Jest to więc świetny wybór dla początkujących poszukiwaczy i młodzieży. Może też posłużyć jako wykrywacz metalu dla dziecka. Urządzenie posiada ergonomiczną, wodoodporną cewkę, trzy różne tryby pracy oraz częstotliwość na poziomie 6,5 kHz – w sam raz do rekreacyjnych poszukiwań.	Cena: 820,00 zł Sprawdź produkt
2.		Nokta Simplex+ idealny na plaże Ten model posiada aż 5 trybów pracy, w tym jeden przystosowany specjalnie do poszukiwań w terenach podmokłych. To w połączeniu z wodoodporną obudową oraz trybem automatycznej kalibracji daje nam dobry wykrywacz metalu do poszukiwań na plażach i w pobliżu rzek, jezior oraz innych zbiorników. Do tego dochodzi precyzyjny, graficzny system lokalizowania PinPoint, częstotliwość 12,5 kHz oraz podświetlenie do nocnych poszukiwań.	Cena: 1299,00 zł Sprawdź produkt
3.		Garrett AT Gold – dla poszukiwaczy złota Złoża złota zalegające w strumieniach to łakomy kąsek dla każdego poszukiwacza. Do odnajdywania tego kruszcu polecamy detektor metalu Garrett AT Gold. Dzięki wytrzymałej obudowie urządzenie może pracować nawet przy pełnym zanurzeniu do 3 m – w sam raz do przeczesywania strumieni i potoków. Wysoka częstotliwość pracy 18 kHz ułatwi detekcję samorodków złota oraz drobnych obiektów takich jak biżuteria. Wykrywacz złota AT Gold posiada też 8-stopniową regulację czułości, dzięki której można dostosować pracę do zaśmieconych terenów oraz wskazanie 5 orientacyjnych poziomów głębokości: 5, 10, 15, 20, 25 cm i więcej.	Cena: 3279,00 zł Sprawdź produkt
4.		Nokta PulseDive – dla płetwonurków Ten niepozorny ręczny wykrywacz metalu opracowano z myślą o pasjonatach nurkowania. Wszystko za sprawą wodoodporności do 60 m zanurzenia. Za wysoką skuteczność wykrywania w słodkiej i słonej wodzie odpowiada 5-stopniowa czułość oraz innowacyjna technologia indukcji impulsowej. Wykrywacz wyposażony jest w alarm przeciwzgubieniowy, latarkę LED oraz drugą, wymienną sondę do poszukiwań na lądzie. Wykrywacz metalu do wody PulseDive to uniwersalne urządzenie, które sprawdzi się w różnych sytuacjach.	Cena: 849,00 zł Sprawdź produkt
5.		Nokta Makro Anfibio – dla wymagających Na koniec prezentujemy model w sam raz dla doświadczonych, wymagających poszukiwaczy. Głównym atutem tego wykrywacza jest technologia multi-freq. Ten profesjonalny wykrywacz metalu może pracować w jednej z trzech częstotliwości: 5, 14 i 20 kHz, co daje duży potencjał przy odnajdywaniu obiektów o różnych rozmiarach i właściwościach przewodzących. Uwagę zwraca też funkcja iSAT, która neutralizuje wpływ wysoko zmineralizowanego podłoża, 9 trybów pracy, całkowita wodoodporność do 5 m oraz zaawansowany system wybiórczej dyskryminacji	Cena: 3999,00 zł Sprawdź produkt

Wykrywacze metali - zastosowanie

Dziś detektory wykorzystywane są do wielu zadań. Do najpopularniejszych z nich zalicza się:

• prace archeologiczne
• wykrywanie min lądowych i niewybuchów
• wykrywanie broni (noże, pistolety) i kontrabandy, głównie na lotniskach
• lokalizowanie drutów, rur i prętów zbrojeniowych w ścianach i podłogach.
• poszukiwania geofizyczne
• wykrywanie ciał obcych w żywności
• rekreacyjne poszukiwania skarbów (monet, artefaktów, biżuterii)

Rodzaje wykrywaczy metali

Wykrywacze dzielimy głównie na standardowe modele oraz ręczne detektory.

• standardowe detektory wykorzystywane są najczęściej do poszukiwania metali ukrytych w ziemi. Wygodny uchwyt i regulowany podłokietnik umożliwia właścicielowi wygodną pracę w pozycji wyprostowanej, a wyświetlacz pozwoli sprawdzić wszelkie parametry urządzenia. W tej kategorii znajdziemy zarówno tańsze modele dla początkujących, jak i profesjonalne urządzenia przemysłowego i militarnego zastosowania.
• ręczne wykrywacze (tzw. pinpointer) sprawdzają się podczas kontroli ciała, ubrań i bagaży w przestrzeni publicznej takiej jak sądy, areszty, lotniska i bazy wojskowe. Pinpointery wykorzystuje się też na ostatnim etapie poszukiwań w terenie, kiedy konieczne jest dokładne wskazanie położenia znaleziska.

Wykrywacz metalu – najważniejsze funkcje

Do najważniejszych parametrów wykrywaczy metalu zaliczamy:

• częstotliwość – najbardziej podstawowy parametr każdego detektora. Określa on liczbę fal elektromagnetycznych emitowanych przez cewkę wyrażaną w kHz. Fale o wysokiej częstotliwości sprawdzają się w poszukiwaniu niewielkich przedmiotów (monety, biżuteria) na płytszych głębokościach. Analogicznie niższe częstotliwości ułatwiają wyszukiwanie większych obiektów na dużych głębokościach. Jeżeli zależy nam na jak największej wszechstronności, warto wybrać wykrywacz wieloczęstotliwościowy. Dzięki niemu można odnaleźć najszersze spektrum znalezisk na różnych głębokościach.
• dyskryminacja – praktyczna funkcja, która ułatwia odróżnianie cennych znalezisk od śmieci w rodzaju puszek i kapsli. Identyfikacja odbywa się na podstawie przewodność i/lub właściwości ferromagnetyczne obiektu. Wykrywacz emituje tony, które odpowiadają danym metalom, jednocześnie nie reagując na niechciane obiekty.
• strojenie do gruntu – sole, cząsteczki żelaza oraz inne minerały generują pole magnetyczne, które może maskować sygnały emitowane z metalowych obiektów. Problem ten można wyeliminować dzięki kalibracji, która zminimalizuje wpływ mineralizacji gruntu na pracę wykrywacza. W zależności od klasy sprzętu kalibracja może być manualna, automatyczna lub pod postacią śledzenia gruntu. Ta ostatnia funkcja sprawia, że detektor na bieżąco dostosowuje się do aktualnego terenu pracy.
• wodoodporność - na rynku dostępne są wykrywacze jedynie z wodoodporną cewką oraz posiadające całkowicie wodoodporną konstrukcję. Te pierwsze nadają się do poszukiwań lądowych i w terenach podmokłych, podczas gdy te drugie mogą pracować przy całkowitym zanurzeniu. Przydają się więc do poszukiwań złota na dnie rzeki lub zbiornika.

Czy wykrywacz metalu wykrywa złoto?

Detektory metalu potencjalnie odnajdą każdy metal. Skuteczność lokalizowania danego obiektu zależy od jego rozmiaru, głębokości zalegania, stopnia mineralizacji gleby i przewodności. Dla przykładu do poszukiwań obiektów o niskiej przewodności (złoto, ołów) zaleca się wybranie większej częstotliwości pracy (18 kHz).

Wykrywacz metalu - jak głęboko sięga?

To, na jakich głębokościach może pracować detektor metalu, zależy od kilku zmiennych takich jak rozmiar cewki (im większa, tym głębszy zasięg), częstotliwość oraz mineralizacja gruntu. W ogólnym ujęciu wygląda to następująco:

• drobne obiekty są najczęściej wykrywane na płytszych głębokościach (ok. 10-25 cm)
• większe przedmioty posiadają wykrywalność rzędu 50-70 cm.
• największe obiekty cechują się wykrywalnością na poziomie 80-150 cm i głębiej.

Czy wykrywacz metalu jest legalny?

Legalność wykrywaczy metalu jest w naszym kraju kwestią niepewną. Posiadanie takiego urządzenia jest całkowicie legalne, ale same poszukiwania wymagają pisemnego pozwolenia właściciela gruntu lub aktu własności działki. Jedynym wyjątkiem od tej reguły są publiczne plaże i kąpieliska (słono- i słodkowodne) – tutaj można poszukiwać bez udzielonej zgody. Poszukiwanie skarbów jest kategorycznie zabronione na:

• terenach parków narodowych
• wydmach
• przystaniach i portach
• poligonach wojskowych
• stanowiskach archeologicznych
• terenach robót budowlanych

Jak zdobyć pozwolenie na wykrywacz metalu?

Dodatkowo do poszukiwania zabytków niezbędne jest pozwolenie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków (WUOZ). Można je zdobyć po wypełnieniu wniosku, wraz z planem poszukiwań, dowodem opłaty skarbowej, zgodą właściciela gruntu i mapą topograficzną w skali 1: 10 000. Wszelkie szczegóły znajdują się na stronie www. odpowiedniego WUOZ-u. Pozwolenie na poszukiwania wykrywaczem metalu nie jest wymagane jeżeli szukamy:

• współczesnych monet
• zgubionych przedmiotów osobistych
• przedmiotów pozornie bezwartościowych – kapsli, puszek, zabawek itp.
• meteorytów
• współczesnej biżuterii

Definicja zabytku i zabytku archeologicznego

Warto w tym miejscu wyjaśnić, czym według polskiego prawa jest zabytek. Oficjalna definicja brzmi następująco:

• 

  Zabytek

  "Nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadają wartość historyczną, artystyczną lub naukową"

W powyższej interpretacji mieści się praktycznie dowolny przedmiot wykonany przez człowieka: monety, biżuteria, narzędzia, amunicja ozdoby itp. Trzeba też dodać, że zabytek nie jest objęty cezurą czasową – musi natomiast przedstawiać wartość historyczną, artystyczną lub naukową.

Definicja zabytku archeologicznego to:

• 

  Zabytek archeologiczny

  "Zabytek nieruchomy, będący powierzchniową, podziemną lub podwodną pozostałością egzystencji i działalności człowieka, złożoną z nawarstwień kulturowych i znajdujących się w nich wytworów bądź ich śladów albo zabytek ruchomy będący tym wytworem"

Do tej grupy możemy zaliczyć m.in. rzeźby, fragmenty umocnień i budynków oraz miejsca pochówków. Zabytki archeologiczne zawsze są własnością państwa.

Po natrafieniu na potencjalny zabytek lub zabytek archeologiczny należy pozostawić go na swoim miejscu i zawiadomić lokalnego konserwatora zabytków. Tylko od jego oceny zależy, czy znalezisko trafi do odkrywcy.

Wykrywacz metalu na prezent

Wykrywacz metalu to doskonały pomysł na prezent dla dziecka, rodzica lub partnera. Detektory dla amatorów są banalne w obsłudze, a za sprawą lekkiej wagi nadają się zarówno dla dorosłych, jak i młodzieży. Taki oryginalny prezent stanie się początkiem nowego, pasjonującego hobby oraz będzie stanowił idealny pretekst do aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu. Jeżeli szukamy prezentu dla młodszej pociechy warto zakupić ręczny wykrywacz typu pinpointer, zaś dla młodzieży i dorosłych proponujemy detektory z serii ACE marki Garrett.