Powrót do pracy po zakrapianych świętach, sylwestrze czy imprezie nie jest łatwy. Piłeś? Zostań w domu, bo możesz zostać zwolniony. Jeszcze do niedawna pracodawca nie mógł przeprowadzić badania trzeźwości w firmie, a kontrole pracowników były dozwolone tylko w określonych przypadkach. Wraz z początkiem 2023 roku weszły w życie znowelizowane przepisy Kodeksu pracy, które umożliwiają pracodawcy przeprowadzanie badań alkomatem lub narkotesterem. Czy w każdych okolicznościach? Poznaj swoje prawa!
Zakaz pracy pod wpływem alkoholu lub narkotyków
Zgodnie z art. 100 Kodeksu pracy, każdy powinien sumiennie i starannie wywiązywać się z obowiązków zawodowych. Pracownik pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających (także niektórych leków) ma zaburzone funkcje poznawcze, co przekłada się na jego produktywność, a także jakość i bezpieczeństwo pracy. Może być zagrożeniem dla siebie i innych.
Obowiązek zachowania trzeźwości w pracy nie wynika jednak bezpośrednio z Kodeksu Pracy, a jedynie z przepisów dotyczących odpowiedzialności porządkowej, orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi.
Kontrola trzeźwości pracownika
Od 21 lutego 2023 obowiązuje nowelizacja Kodeksu pracy, która wprowadziła m. in. zakaz dopuszczania do pracy pracownika będącego pod wpływem alkoholu lub podobnie działających środków. Według projektu rozporządzenia Ministerstwa Zdrowia do takich zaliczają się:
- opioidy – silne leki przeciwbólowe,
- amfetamina i jej analogi – środki psychostymulujące,
- kokaina – narkotyk o działaniu podobnym do amfetaminy,
- tetrahydrokanabinol (THC) – związek organiczny występujący w konopiach,
- benzodiazepiny – leki przeciwlękowe, nasenne, uspokajające.
Pracodawca może samodzielnie kontrolować zatrudnione osoby, także prewencyjnie, gdy te nie wykazują oznak nietrzeźwości. Minimum 2 tygodnie wcześniej musi jednak określić częstotliwość i sposób przeprowadzania badań w firmie, np. umieszczając stosowny zapis w regulaminie pracy. Ponadto sama kontrola może być przeprowadzana jedynie za pomocą narkotestera lub alkomatu z ważnym certyfikatem wzorcowania/kalibracji.
Badanie trzeźwości pracownika przez policję
Zarówno pracodawca jak i pracownik może zażądać wezwania policji. Funkcjonariusze sprawdzają trzeźwość za pomocą alkomatu lub narkotestera, a następnie sporządzają protokół ze zdarzenia. W określonych przypadkach mogą zlecić badanie krwi lub moczu.
Kontrola trzeźwości podczas pracy zdalnej
Nietrzeźwość podczas pracy zdalnej nie niesie za sobą wysokiego ryzyka zagrożenia dla zdrowia innych osób czy bezpieczeństwa mienia. Nie wyklucza to możliwości kontroli trzeźwości przez pracodawcę, jeżeli podejrzewa, że pracownik jest pod wpływem alkoholu lub narkotyków. Prawo pozwala mu na badanie podczas wizyty osobistej.
Pracownik pod wpływem alkoholu – konsekwencje
Negatywny wynik badania pozwala na dopuszczenie pracownika do pracy i nie jest przechowywany. Jeśli jednak kontrola wykaże nietrzeźwość, informacja o tym trafia do akt osobowych. Jest z nich usuwana najpóźniej po roku od zdarzenia.
Inne możliwe skutki nietrzeźwości w pracy to:
- uznanie danego dnia za nieobecność nieusprawiedliwioną,
- kara porządkowa (nagana, upomnienie, kara pieniężna),
- rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.
Badanie trzeźwości pracownika – oferta Spy Shop
Aby mieć pewność, że wynik jest rzetelny, pracodawca powinien korzystać z profesjonalnych narzędzi diagnostycznych do szybkich, masowych kontroli.
Alkomaty do badania pracowników
Policyjny alkomat AlcoBlow w zaledwie 5 sekund analizuje poziom alkoholu w powietrzu. Brak potrzeby zastosowania ustnika (bezkontaktowy pomiar), a także długi czas pracy (ponad 5000 użyć na jednym komplecie baterii) sprawiają, że model ten jest wyjątkowo ekonomiczny podczas weryfikowana trzeźwości większej grupy osób. Nie generuje dodatkowych kosztów.
Tańszą alternatywą, dla mniejszych firm lub do użytku prywatnego, jest alkomat elektrochemiczny AlcoFind PRO X-5plus. Przeprowadza kontrolę z dokładnością 0,05‰ w zakresie do 5‰ i jest odporny na czynniki, które wpływają na wiarygodność wyniku (np. palenie papierosów). Wymaga kalibracji co 500 pomiarów, o czym sam przypomina.
Narkotestery do kontroli pracowników
Test narkotykowy DrugCheck 3000 STK ujawnia obecność w ślinie jednocześnie 6 substancji psychoaktywnych. Całe badanie, wraz z poborem próbki i odczytem wyniku, trwa zaledwie kilka minut.
Jego bardziej zaawansowaną wersją jest mobilny tester narkotyków Armas UTC. Model ten – dzięki dołączonej drukarce – na miejscu drukuje wyniki testu wraz z danymi osoby badanej. Jego akumulator wystarcza aż na 100 pomiarów.
Kontrola trzeźwości w pracy – FAQ
Poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania!
Czy pracodawca ma prawo do badania alkomatem?
Od 21 lutego 2023 roku pracodawca może samodzielnie przeprowadzać prewencyjne kontrole trzeźwości pracowników niezależnie od rodzaju umowy, na podstawie której są zatrudnieni. Muszą być jednak one uzasadnione.
Kto może przeprowadzić badanie trzeźwości pracownika?
Badanie trzeźwości pracownika może przeprowadzić pracodawca, wyznaczona przez niego osoba lub – w określonych przypadkach – funkcjonariusz Policji.
Czy pracodawca musi wprowadzić kontrole trzeźwości pracowników?
Pracodawca nie ma obowiązku prawnego przeprowadzania kontroli trzeźwości. Nowelizacja przepisów dała mu jedynie takie uprawnienie.
Czy pracownik może odmówić poddania się badaniu alkomatem?
Od nowelizacji Kodeksu pracy (luty 2023) pracownik nie może odmówić poddania się kontroli trzeźwości.