Część influencerów, którzy osiągają milionowe zasięgi w mediach społecznościowych, nadal chodzi w pieluchach. Choć nie są w stanie złożyć pełnego zdania, ich życie toczy się na oczach całego świata, a prywatność w sieci nie istnieje. Rodzice, nieświadomi zagrożeń i długofalowych konsekwencji, nagminnie udostępniają zdjęcia, filmiki oraz memy z swoimi dziećmi w roli głównej.
Wpływ rodziców na cyfrową tożsamość dziecka
Pamiętniki i rodzinne albumy ze zdjęciami zostały wyparte przez media społecznościowe. Rodzice, choć częściej matki niż ojcowie, regularnie dzielą się w Internecie informacjami o wyglądzie, zachowaniu, rozwoju, a nawet problemach swojego dziecka. Bez zastanowienia udostępniają jego wizerunek, zaczynając już od zdjęć z badań USG i kończąc na kompromitujących nagraniach niepowodzeń. Traktują swoją pociechę przedmiotowo, zapominając o jej prawie do prywatności czy godności.
Tymczasem ślady, które pozostawiają rodzice w Internecie, stają się elementem profilu psychologicznego ich dziecka. W przyszłości może być on analizowany przez uczelnie i agencje rekrutacyjne. Background screening jest jedną z najskuteczniejszych metod weryfikacji kandydatów. Obnaża cyfrową tożsamość budowaną latami, ujawniając przy tym kompromitujące treści zamieszczone w sieci przez rodziców.
Nadmierne udostępnianie zdjęć dziecka
Zjawisko przesadnego dzielenia się wizerunkiem dziecka w sieci nosi nazwę oversharentingu (połączenie słów “oversharing” – rozpowszechnianie i “parenting” – rodzicielstwo). Jest formą cyberprzemocy, której źródeł należy doszukiwać się w silnej identyfikacji rodziców z swoimi pociechami, chęci bycia w centrum uwagi, ale także presji wywieranej przez matki w mediach społecznościowych.
“Wśród badaczy i komentatorów tego zjawiska budzi ono niepokój i obawy choćby ze względu na wskazane kontrowersje w płaszczyźnie utrzymania równowagi pomiędzy prawem i potrzebami rodzica do swobodnej ekspresji, poszukiwania wsparcia, komunikacji a prawem dziecka do poszanowania jego prywatności, godności i (kreowania) tożsamości” - pisze Bożena Chrostowska w artykule opisującym skalę sharentingu
Oversharenting – skala zjawiska
Oversharenting jest zjawiskiem wielowymiarowym, o globalnym zasięgu. W ankiecie przeprowadzonej przez producenta zabawek Fisher-Price, 90% Australijczyków przyznało się do nadmiernego udostępniania wizerunku dziecka. Z kolei sondaż AVG ujawnił, że 92% dwulatków w Stanach Zjednoczonych “zostawiło” już cyfrowy ślad.
Badania EU Kids Online, przeprowadzone w Polsce w 2018 roku, udowadniają, że ponad połowa nastolatków odczuwa zdenerwowanie przez aktywność w sieci swoich rodziców, a prawie 42% spotkało się z prześmiewczymi komentarzami ze strony rówieśników.
Ośmieszanie dzieci w sieci
Skrajnym przykładem oversharentingu jest troll parenting. Rodzice rozpowszechniają w Internecie upokarzające treści, takie jak zdjęcia dzieci na nocniku, memy z synami przebranymi za księżniczki czy filmiki jak maluchy płaczą po wizycie u dentysty. Te, ze względu na komiczny charakter, cieszą się duża popularnością. Niestety w konsekwencji niosą za sobą równie dużo problemów.
Negatywne konsekwencje oversharentingu i troll parentingu:
- przekroczenie granic prywatności dziecka,
- utrata zaufania, trauma i pogorszenie relacji rodzic-dziecko,
- narażanie dziecka na hejt, krytykę, wyśmiewanie przez rówieśników,
- niechciana popularność i dorastanie pod presją internautów,
- kradzież tożsamości dziecka (digital kidnapping) – wykorzystywanie jego wizerunku przez osoby trzecie (w tym pedofilów).
Oversharenting – konsekwencje prawne
Obecnie żadne przepisy w Polsce nie odnoszą się bezpośrednio do oversharentingu. Należy jednak pamiętać, że wizerunek człowieka jest dobrem osobistym, o czym mówi kodeks cywilny. Z kolei granice poszanowania praw dziecka wskazuje artykuł 16 Konwencji o prawach dziecka:
“Żadne dziecko nie będzie podlegało arbitralnej lub bezprawnej ingerencji w sferę jego życia prywatnego, rodzinnego lub domowego czy w korespondencję ani bezprawnym zamachom na jego honor i reputację.”
Dziecko, którego dobro osobiste zostało naruszone przez rodzica, po osiągnięciu pełnoletności może wystąpić na drogę sądową z żądaniem usunięcia treści i zadośćuczynienia pieniężnego.
Udostępnianie wizerunku dziecka – zasady bezpieczeństwa
Dzielenie się rodzinnymi wspomnieniami w mediach społecznościowych lub sukcesami dziecka nie musi być szkodliwe, jeśli rodzic kieruje się rozsądkiem. Jak zapewnić mu prywatność w internecie?
- Zamieszczaj tylko takie zdjęcia, na których nie widać twarzy lub nagiego ciała dziecka (np. na plaży).
- Jeśli jest już nastolatkiem, koniecznie zapytaj go o zgodę na upublicznienie wizerunku. Możesz poprosić o pomoc w wyborze najlepszego ujęcia.
- Zanim cokolwiek udostępnisz w Internecie, zastanów się, czy to, co dzisiaj jest zabawne, nie będzie za kilka lat kompromitujące.
- Włącz ograniczenia widoczności treści na profilu do znajomych lub wybranych osób (np. tylko członków rodziny).
Oversharenting i troll parenting – FAQ
Poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania!
Sharenting – co to jest?
Gdy rodzice przesadnie często zamieszczają w mediach społecznościowych zdjęcia, filmy i wpisy, obnażające ich dzieci z prywatności, to mówimy o zjawisku sharentingu (połączenie słów “share” i “parent”, czyli “dzielic” i “rodzic”).
Oversharenting – co to jest?
Oversharenting jest skrajnym przykładem sharentingu. Aktywność rodziców w Internecie opiera się na relacjonowaniu wszystkich szczegółów z życia dziecka w Internecie.
Troll parenting – co to jest?
Treści, które kompromitują,ośmieszają lub upokarzają dziecko w sieci, są formą cyberprzemocy, zwanej troll parentingiem. Przedstawiają trudne doświadczenia i emocje nimi wywołane.