Wszechobecna korupcja i bezrobocie zmuszają liczną populację Nigerii do szukania alternatywnych źródeł dochodu. Kraj ten, zaraz obok Rosji i Brazylii, jest jednym z największych ośrodków cyberprzestępczości na świecie. Sytuacji nie poprawia brak większego zainteresowania lokalnych organów ścigania. W obliczu ich nieskuteczności, sprawcy pozostają bezkarni, a odzyskanie pieniędzy utraconych w wyniku nigeryjskiego przekrętu jest praktycznie niemożliwe.
Naiwność czy litość? Przekręt nigeryjski w praktyce
Nigeryjski przekręt jest oszustwem przypominającym grę psychologiczną. Bazuje na stałym scenariuszu: oszust kontaktuje się mailowo z ofiarą i proponuje jej zysk z zainwestowania środków finansowych w koszty operacyjne. Te różnią się w zależności okoliczności i mogą mieć z pozoru bardziej lub mniej legalny charakter.
Tradycyjne modele przekrętu nigeryjskiego:
- na uchodźcę politycznego – afrykański książę, syn obalonego władcy lub opozycjonista, w zamian za pomoc, obiecuje część swojego majątku,
- na inwestora – przedsiębiorca z Czarnego Lądu chce zainwestować pieniądze w kraju ofiary i szuka wspólnika,
- na spadkobiercę – dziedzic fortuny musi zapłacić prowizję firmie ubezpieczeniowej, a jako że nie ma tak wysokiej kwoty to szuka osoby, która pokryje jej koszt,
- na amerykańskiego żołnierza w strefie wojny,
- na lekarza z misji pokojowej ONZ.
Co łączy hiszpańskiego więźnia z afrykańskim szwindlem i praniem pieniędzy? Historia nigeryjskiego przekrętu
Kiedy w Polsce pojawiły się pierwsze darmowe skrzynki mailowe (1996), w Stanach Zjednoczonych cyberprzestępcy zdążyli wyłudzić w ten sposób ok. 100 milionów dolarów w zaledwie 15 miesięcy. Korzenie nigeryjskiego przekrętu sięgają jednak jeszcze dalej w przeszłość. Jego mechanizm jest wzorowany na przedinternetowym sposobie, który cieszył się popularnością w Afryce, a mowa o “black dollar scam”, znanym także jako “wash wash scam”. Nazwa nie jest przypadkowa – oszuści przekonywali ofiary, że fałszywe banknoty są prawdziwą walutą, która poplamiła się podczas napadu. Prosili o pokrycie kosztów zakupu środkowych chemicznych do usunięcia zabrudzeń, a w zamian obiecywali część łupu – stąd nazwa “pranie pieniędzy”.
To jednak nie jedyne powiązanie. Nigeryjski przekręt czerpie także z XIX-wiecznego oszustwa zwanego “hiszpańskim więźniem”. Listy z afrykańskich krajów przypominają korespondencję od bogatego arystokraty, który trafił do aresztu i potrzebuje pomocy zaufanej osoby. Prosi o wpłacenie kaucji i zamian obiecuje hojną zapłatę, a nierzadko także małżeństwo z piękną córką.
Nigeryjscy przestępcy o ofiarach: to głupcy
W większości przypadków sprawcy nie ukrywają, że działają niezgodnie z prawem. Ich metoda sprowadza się do skuszenia potencjalnych ofiar pieniędzmi. Celowo wybierają osoby, który wydają się naiwne i chciwe. Nazywają je “Maga” lub “Mugu”, co w slangu oznacza łatwowiernego głupca lub – bardziej dosadnie – łatwego do oszukania idiotę.
Co więcej, przestępcy publicznie śmieją się z swoich ofiar, o czym świadczy ich hymn “MegaDonPay”. W szczytowym momencie popularności można było usłyszeć go z głośników na każdej, zamieszkałej przez afrykańską społeczność ulicy. Kelly Hansome, nigeryjski piosenkarz i producent muzyczny, śpiewa “Magas don pay, shout hallelujah” – “Właśnie skończyliśmy okradać tych frajerów, dzięki Bogu”. Inny wykonawca, Nkem Owoh, w “I Go Chop Your Dollar” rapuje “419* to tylko gra, ja jestem zwycięzcą, ty jesteś przegrany”.
*419 scam – inna nazwa nigeryjskiego przekrętu, numer artykułu w kodeksie karnym Nigerii
Przekręt nigeryjski – bezkarne oszustwo
Otwartemu podejściu Nigerczyków sprzyja jeden z najbardziej skorumpowanych rządów na świecie. Zwleka z podejmowaniem jakichkolwiek czynności w kwestii poprawy bezpieczeństwa – prawdopodobnie niektórzy urzędnicy sami są zamieszani w oszustwa.
W 1999 roku Tajna Służba Stanów Zjednoczonych (United States Secret Service) otworzyła w Nigerii oddział, którego zadaniem jest skuteczniejsza walka z cyberprzestępcami. Mimo to funkcjonariusze, nawet jeśli ustalą tożsamość sprawcy, to w większości przypadków nie są w stanie odzyskać utraconych pieniędzy.
W Polsce nigeryjski przekręt także jest przestępstwem, za które grozi kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Mówi o tym artykuł 268 Kodeksu karnego:
Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Jak nie paść ofiarą nigeryjskiego księcia?
Statystyki pokazują, że zyski z nigeryjskich przekrętów z każdym rokiem maleją. Cyberprzestępcy doskonale zdają sobie sprawę z tego, że na kilkaset prób wyłudzenia, jedynie kilka zakończy się sukcesem. Tyle jednak wystarczy, by ich stan konta zaokrąglił się o kilka dodatkowych zer.
- Bądź ostrożny. Nikt nie zapłaci Ci za pomoc w odzyskaniu pieniędzy. Milioner z Afryki nie zwróciłby się z prośbą o pomoc do przypadkowej Grażyny z Polski.
- Nie wysyłaj przelewów nieznajomym, nawet jeśli ich obietnice wydają się przekonujące lub proszą o niewielką kwotę na szczytny cel (od tego są zbiórki).
- Nie klikaj w podejrzane linki w mailach.
- Zachowuj sceptyczny stosunek do internetowych wyznań miłości od obcokrajowców.
- Nie odpowiadaj na maile od nieznanych nadawców, które wydają się podejrzanie (nieprawdopodobna historia, brak polskich znaków, gramatyka wskazująca na wykorzystanie translatora).
Nigeryjski przekręt – FAQ
Poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania!
Co to jest oszustwo nigeryjskie?
Oszustwo nigeryjskie, nazywane także afrykańskim szwindlem i scamem 419, jest internetową metodą wyłudzania pieniędzy. Cyberprzestępca prosi o pomoc finansową, a w zamian obiecuje część swojego majątku lub zysku z inwestycji..
Kim są yahoo boys?
Nigeryjscy oszuści nazywani są “yahoo boys”. Termin ten nawiązuje do portalu internetowego Yahoo!, który przestępcy wykorzystują do zakładania kont e-mail i rozsyłania maili.
Gdzie zgłosić oszustwo nigeryjskie?
O każdej próbie wyłudzenia pieniędzy, także tej w Internecie, jak to ma miejsce w przypadku oszustwa nigeryjskiego, należy poinformować Policję.