Sherlock Holmes jest Twoim autorytetem? Bądź od niego lepszy! Odkryj swój potencjał i zacznij efektywnie korzystać z możliwości mózgu. Kiedy nauczysz się myśleć jak detektyw, odkryjesz nowe rozwiązania codziennych problemów i zaczniesz świadomie podejmować trafniejsze decyzje.
Lekcja uważnego obserwowania światła
“Stopnie do domu przy 221B Baker Street. Ile ich było?” – zapytał Sherlock swojego przyjaciela, doktora Watsona, by pokazać mu różnicę między patrzeniem a obserwowaniem. Zrozumienie jej jest pierwszym krokiem do myślenia jak brytyjski detektyw.
Większość z nas ma nawyk oglądania świata w pobieżny sposób, bo wykonuje kilka czynności jednocześnie. Tymczasem wielozadaniowość (multitasking) dekoncentruje. Nawet najbardziej błyskotliwy umysł, gdy jest zmuszony do dzielenia uwagi, zaczyna automatyzować procesy myślowe i w konsekwencji pomija podstawowe informacje o otoczeniu.
Skuteczność obserwacji opiera się na czterech filarach:
- zaangażowaniu - pozbądź się wszystkich rozpraszaczy (wycisz telefon, wyłącz powiadomienia), uruchom wszystkie zmysły i skup się na wykonywanej czynności,
- selektywności - podchodź wybiórczo do tego, na czym koncentrujesz uwagę, dopiero gdy nie dostarczy ci potrzebnych informacji, rozszerz pole obserwacji,
- obiektywności - odrzuć wszystkie uprzedzenia, na osądzanie informacji przyjdzie pora na etapie dedukcji,
- szczegółowości - istnieje różnica pomiędzy niemożliwym a nieprawdopodobnym, dlatego uwzględnij wszystko; czasami będziesz musiał oddalić się od swojego punktu widzenia, by uzyskać szerszy obraz sytuacji.
Mózg jak poddasze
“Mózg człowieka przypomina niewielkie puste poddasze, które trzeba tak umeblować, by nam to odpowiadało. Głupiec będzie zbierał wszelkiego rodzaju graty, jakie nawiną mu się pod rękę. Wówczas wiedza, która mogłaby mu się przydać, zostaje wyparta lub w najlepszym przypadku upchnięta gdzieś w kąt wraz z mnóstwem innych rzeczy, tak że dostęp do niej będzie później bardzo utrudniony. Rozsądny człowiek natomiast nad wyraz skrupulatnie wybiera to, co wnosi na swoje poddasze, czyli wkłada do swego mózgu. Nie gromadzi tam niczego prócz narzędzi, które będą mu potrzebne w czasie wykonywania pracy, ale posiada ogromny ich asortyment, wszystkie umieszczone w idealnym porządku” – powiedział Sherlock Holmes w pierwszej powieści Arthura Conana Doyle’a o detektywie.
Po obserwacjach przychodzi bowiem pora na selekcję informacji, zidentyfikowanie problemu oraz dedukcję. Łączenie kropek w całości wymaga czasu. Rozważanie wielu możliwości, z uwzględnieniem każdego szczegółu, jest absorbujące, ale to jedyna droga do sukcesu. Pochopne wyciąganie wniosków czy zamykanie myśli w szufladce “oczywistych faktów” potrafi przekreślić całą dotychczasową pracę. Sukces Holmesa wynika m. in. z poddawania wszystkiego w wątpliwość.
- Aby zrozumieć problem i jego otoczenie, zadawaj sobie pytania: kto, co, gdzie, dlaczego, jak.
- By sprawdzić każdą z hipotez, spróbuj ją obalić.
- Przygotuj plan działania i podziel go na małe kroki. Upewnij się, że masz czas i zasoby, by je realizować w takim formacie, jak założyłeś.
“Adwokat diabła” poszukiwany
„Watsonie, piękny dar milczenia, a przeto jako towarzysz jesteś wprost nieoceniony. Na honor, dla mnie rzeczą największej wagi jest mieć kogoś, przed kim mogę się wypowiedzieć wtedy właśnie, kiedy moje myśli nie są pocieszne. ” – skomplementował Sherlock przyjaciela w opowiadaniu “Człowiek z blizną”.
Watson był tzw. adwokatem diabła. Jego zadaniem nie było rozwiązywanie spraw, lecz wygłaszanie krytycznych opinii i zastrzeżeń do planu działania, które prowokowały Holmesa do dostrzegania przeoczonych szczegółów. Współpraca z zaufaną osobą kieruje uwagę na pomijane lub niedostrzegane aspekty, a te mogą okazać się kluczowe.
- Rozmawiaj z bezstronnymi osobami, by poszerzyć horyzonty myślowe. Zastanów się, z czego wynika ich opinia i wykorzystuj te informacje do rozwiązania zagadki.
- Zanim wdrożysz plan działania, skonsultuj go z kimś zaufanym.
Przeczytaj także: Fikcyjni detektywi wszech czasów – ich zna cały świat
Codzienny trening szarych komórek
Maria Konnikova, w książce „Myśl jak Sherlock Holmes”, pisze: „Nie zauważamy wszystkiego, bo zauważanie wszystkiego – każdego dźwięku, zapachu, obrazu, każdego dotknięcia – doprowadziłoby nas do szaleństwa„. Kluczowym zadaniem jest więc nauczenie się refleksyjności i ukierunkowywania myśli na cel. Codzienna gimnastyka mózgu odgrywa równie ważną rolę jak aktywność fizyczna.
- Zapisuj myśli - nie polegaj tylko na pamięci.
- Zawsze rozważaj minimum dwie konsekwencje swoich działań.
- Szukaj związków między elementami, których z pozoru nic nie łączy. Nic nie znaczące drobiazgi mogą być kluczowymi elementami układanki.
- Stymuluj kreatywność. Świadomie rozpraszaj swoją uwagę i dystansuj się. Medytuj 15 min dziennie, spaceruj, rozwiązuj sudoku, twórz wizualizacje.
Jak myśleć jak detektyw? – FAQ
Poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania!
Co to znaczy dedukcja?
Dedukcja jest metodą rozumowania, która polega na prostym wyciąganiu wniosków z zgromadzonych przesłanek (faktów). Opiera się na logice – przechodzeniu od prawdy ogólnej do szczegółow.
Autor powieści o Sherlocku, w “Studium w szkarłacie”, pisze: Z istnienia kropli wody (…) logicznie rozumujący człowiek wydedukuje możliwość istnienia Oceanu Atlantyckiego czy Niagary, choć nigdy ich nie widział ani o nich słyszał. Całe życie to jeden wielki łańcuch, którego istotę możemy poznać po jednym ogniwie”.
Jak dedukować jak Sherlock Holmes?
Proces decyzyjny Sherlocka Holmesa składała się z 5 etapów:
- określenia i zrozumienia problemu,
- obserwacji,
- stworzenia hipotezy,
- sprawdzenia założeń i dedukcji,
- powtórzenia wszystkich kroków od początku.
Szczegółowy poradnik o dedukcji słynnego detektywa napisała Konnikova Maria. “Myśl jak Sherlock Holmes” powstał w oparciu o wiedzę o psychologii i działaniu układu nerwowego, popartą przykładami z powieści.
Przeczytaj także: Podcasty kryminalne. Historie mrożące krew w żyłach