Wydarzenia z ostatnich lat, takie jak kryzys migracyjny na granicy z Białorusią, inwazja Rosji na Ukrainę czy liczne ataki terrorystyczne w Europie sprawiły, że obrona granic stała się dla rządu priorytetem. Skuteczność w przeciwdziałaniu zagrożeniom w obszarze bezpieczeństwa ma bowiem wpływ nie tylko na sytuację Polski, ale także poziom napięć polityczno-militarnych państw członkowskich Unii Europejskiej, NATO i Strefy Schengen. Jak pilnowane są granice RP?
Znaczenie granicy państwowej
Na terytorium państwa składa się obszar lądowy, morski i powietrzny. Granice określają przestrzenny zasięg zwierzchności jego władz. Zagwarantowanie ich nienaruszalności świadczy o silnej pozycji kraju na arenie międzynarodowej oraz daje mieszkańcom poczucia bezpieczeństwa.
O ile wcześniej na bezpieczeństwo granic wpływały naturalne bariery, takie jak góry, rzeki czy lasy, tak przy ówczesnym postępie technologicznym nie mają one większego znaczania. Liczą się nowoczesne narzędzia i koalicje.
Położenie geostrategiczne Polski
Polska mieści się w regionie przejściowym, który kształtował się pomiędzy silnie zróżnicowanymi cywilizacyjnie krajami Europy Wschodniej i Zachodniej. Jej sytuacja geopolityczna wielokrotnie zmieniała się na przestrzeni wieków.
Determinacja w dążeniu do zapewnienia nienaruszalności granic wymaga międzynarodowej współpracy, co już samo w sobie stanowi wyzwanie. Obecnie RP jest częścią potężnych militarnie i gospodarczo sojuszy, które odgrywają kluczową rolę w budowaniu stabilności na kontynencie europejskim. Wschodnia granica państwa jednocześnie stanowi zewnętrzną granicy strefy Schengen oraz Unii Europejskiej, dlatego jej ochrona ma charakter wielowymiarowy.
Zagrożenia dla bezpieczeństwa granic RP
Granice państwa są polem rozgrywek polityczno-wywiadowczych oraz przestępstw zorganizowanych. Ponadto XXI wiek to także okres eskalacji zagrożeń wynikających z procesów, zmian i problemów na świecie: terroryzmu, ubóstwa czy konfliktów zbrojnych.
Migranci – broń współczesnej wojny hybrydowej
Imigranci z Bliskiego Wschodu i Afryki często są postrzegani jako zagrożenie. Szczególnie, gdy ktoś wykorzystuje ich jako narzędzie nacisku, jak ma to miejsce w przypadku agresywnych działań Białorusi, pod zwierzchnictwem Rosji. Napływ ludności ma celowo doprowadzić do destabilizacji sytuacji w regionie, zagrozić bezpieczeństwu Unii Europejskiej i zmusić ją m. in. do zniesienia sankcji.
Agresywna narracja Rosji
Inwazja Rosji na Ukrainę potwierdziła nieobliczalność i determinację Władimira Putina. Obecność jego armii na terenie Białorusi, a także ryzyko zajęcia sąsiadującego z Polską państwa, budzi obawy o bezpieczeństwo całego regionu. Jak powiedział w rozmowie z Radiem Plus wiceminister obrony narodowej, Wojciech Skurkiewicz, “”jesteśmy krajem przyfrontowym, jesteśmy krajem, który również musi mieć odpowiednie zabezpieczenie jeżeli chodzi o kluczowe kwestie operacyjne„.
Przemyt na wielką skalę
Przestępstwa o charakterze transgranicznym i rozwój szarej strefy mają negatywny wpływ na gospodarkę państwa. Tymczasem Straż Graniczna regularnie informuje o zatrzymaniach osób zaangażowanych w pomoc imigrantom przy nielegalnym przekraczaniu granicy Litwy z Polską, a także o przemytach narkotyków z Holandii, broni z Ukrainy czy papierosów z Białorusi.
Ochrona granicy państwowej RP w świetle prawa
Prawo w zakresie ochrony granicy państwowej reguluje ustawa z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej.
Za ochronę granicy na lądzie i na morzu, a także kontrolę ruchu granicznego odpowiada minister właściwy do spraw wewnętrznych. Jego zadania realizuje Komendant Główny Straży Granicznej.
Z kolei ochrona granicy RP w przestrzeni powietrznej jest obowiązkiem Ministra Obrony Narodowej. Jego rozkazy i zarządzenia wykonuje Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych. Pomaga mu organ dowodzenia obroną powietrzną.
Ochrona granic w praktyce – wyposażenie Straży Granicznej
O nienaruszalność granic dba Straż Graniczna. Funkcjonariusze na służbie są wyposażeni w broń oraz środki przymusu bezpośredniego, takie jak siatki obezwładniające, kajdanki, miotacze gazu pieprzowego i paralizatory. Ponadto, w zależności od umiejscowienia oddziału, mają do dyspozycji łodzie pościgowe, samoloty oraz helikoptery.
System perymetryczny
Płot z drutem kolczastym można w łatwy sposób podkopać, dlatego wschodnia granica Polski jest chroniona przez wielozakresowy system perymetryczny. Ten składa się z kamer termowizyjnych, które nie zdradzają swojej pozycji, czujników sejsmicznych, barier mikrofalowych oraz radarów. Połączenie tych elementów pozwala uzyskać większą świadomość sytuacyjną i przyspieszyć reakcję funkcjonariuszy.
System do wykrywania ludzi w samochodach
Jednym ze sposobów przemycania imigrantów jest przewożenie ich w ciężarówkach, które są załadowane w taki sposób, by nie wzbudzać podejrzeń. Jako że często nie można wykonać pomiaru koncentracji CO2 lub prześwietlić samochodu promieniami rentgenowskimi, jeszcze do niedawna było to skuteczne. Obecnie system MDS wykrywa drgania spowodowane nawet najmniejszym ruchem, takim jak bicie serce, a cała kontrola trwa zaledwie 2 minuty.
Wykrywacz materiałów wybuchowych i narkotyków w oponach
Fiberoskop Kingsville Tire jest bezinwazyjnym narzędziem do walki z przemytem. Jego konstrukcja bazuje na światłowodowym przewodzie, który można wprowadzić w głąb opony (bez znacznych strat powietrza).
Miernik gęstości do ujawniania przemytu
W przypadku miejsc, w które nie da się zajrzeć bez demontażu ich, do detekcji nielegalnych przedmiotów sprawdza się ręczny miernik gęstości Buster K910G. Wykorzystuje bezpieczne dla operatora promieniowanie, które skanuje powierzchnie szklane, metalowe i drewniane.
System antydronowy
Grupy przemytnicze wykorzystują drony do przemytu towarów. Za ochronę przestrzeni powietrznej wzdłuż granicy państwowej i przeciwdziałaniu takim przestępstwom odpowiada system antydronowy, taki jak MADDOS C-UAV lub SKY Ctrl. Wykrywa, przechwytuje i neutralizuje bezzałogowe statki powietrzne.
To może Cię zainteresować:
Sztuczna inteligencja na straży granic
Najbardziej obszerne instrukcje i precyzyjne detektory mogą okazać się bezużyteczne, kiedy potencjalny sprawca wykaże się ponadprzeciętną inteligencją i sprytem. Z tego powodu naukowiec Chen Tong z chińskiego uniwersytetu w Chongqing stworzył specjalną kamerę, która rozpoznaje zestresowanych ludzi: ocenia ilość tlenu w ich krwi na odkrytych częściach ciała, co pomaga ujawnić ich zamiary.
Równie ciekawe rozwiązania w tym zakresie testuje laboratorium amerykańskiej armii U.S. Air Force Research Laboratory. W ramach programu human MASINT naukowcy udoskonalają kamery w dronach tak, by te rozpoznawały wiek człowieka, pochodzenie czy płeć.Urządzenia zbierają także informacje o sposobie poruszania się, gestykulacji czy charakterystycznych zachowaniach, które mogłyby wskazywać na pochodzenie etniczne celu.
To może Cię zainteresować:
Bezpieczeństwo granic – FAQ
Poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania!
Co to jest granica państwowa?
Granica państwowa wyodrębnia terytorium państwa i wyznacza zasięg zwierzchności jego władz. Obejmuje przestrzeń powietrzną, morską oraz lądową. Jej zasięg został określony w drodze traktatów i zawartych umowach międzynarodowych.
Ustawa o Ochronie granicy państwowej z dnia 12 października 1990 r. nazywa granicę państwową pionową powierzchnią, która przechodzi przez linię graniczną.
Co to jest ochrona granicy państwowej?
Ochrona granicy państwowej jest podstawową funkcją państwa. To ogół czynności podejmowanych przez uprawnione organy (ministra do spraw wewnętrznych, Ministra Obrony Narodowej i podległe im podmioty) w celu zachowania suwerenności terytorium oraz zapewniania bezpieczeństwa jego mieszkańcom. Świadczy o sile państwa, a także sprawności jego funkcjonowania.
Na czym polega ochrona granicy?
Ochrona granicy jest zadaniem wielopłaszczyznowym, które wymaga współpracy podmiotów administracyjnych, sanitarnych, militarnych oraz politycznych. Polega na:
- zapobieganiu nielegalnemu przekraczaniu granic i przestępstwom,
- niedopuszczaniu do przemytu towarów,
- rozpoznawaniu zagrożeń migracyjnych,
- zapobieganiu przestępstwom.
Kto pilnuje granic?
Główną rolę w monitorowaniu granicy i ochronie jej nienaruszalności odgrywa Straż Graniczna.
Ile Polska ma km granicy?
Łączna długość granicy państwowej Polski wynosi 3 572,69 km, w tym 500,94 km to granica morska.