Alkomaty kojarzą się głównie z pracą policjantów, funkcjonariuszy straży granicznej oraz z rutynowymi kontrolami na imprezach plenerowych. Tymczasem te praktyczne urządzenia dostępne są dla wszystkich, zwłaszcza kierowców. Jaki alkomat osobisty kupić? Czym jest kalibracja? Na te i inne pytania odpowiadamy w niniejszym przewodniku.
Jak działa alkomat?
Zadaniem każdego alkomatu (zwanego też testerem trzeźwości) jest pomiar zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu, która przekłada się na jego stężenie we krwi badanej osoby. Wdychana przez ustnik próbka doprowadzana jest przez układ mechanicznej obróbki powietrza do sensora (będącego swoistym „mózgiem” alkomatu) – od jego rodzaju zależy sposób pomiaru. Informacje zgromadzone przez sensor są następnie przetwarzane przez układ elektroniczny na zrozumiały dla człowieka wynik wyświetlany na ekranie alkomatu.
Alkomat do samochodu – dlaczego warto?
O tym, czy warto kupić alkomat, pisaliśmy już na naszym blogu. Dzisiaj skupimy się na przydatności tych urządzeń w rękach kierowców. Statystycznie to właśnie oni najczęściej sięgają po alkomaty. Samodzielna kontrola na dzień po zakrapianej imprezie nie tylko oddali widmo mandatu, utraty prawa jazdy czy wręcz więzienia, ale też – przede wszystkim – może przesądzić o ludzkim życiu. Tym bardziej że alkohol bywa zdradliwy: rano możesz czuć się zupełnie trzeźwy, podczas gdy w Twoich żyłach wciąż będą krążyć procenty. Inwestycja tych kilkuset złotych na alkomat jest niczym wobec konsekwencji, jakie wiążą się z prowadzeniem pojazdu pod wpływem.
Z alkomatów korzystają też rodzice mający podejrzenia wobec dorastającego dziecka, które wpadło w niewłaściwe towarzystwo. Do obu powyższych zadań polecamy alkomat elektroniczny AL-8000 Plus. Jego główną cechą jest licznik badań, wysoka precyzja pomiaru na poziomie 0,05‰ oraz tryb pasywny, który pozwala na zbadanie osoby niebędącej w stanie wdmuchać powietrza przez ustnik.
Ile można mieć promili, by móc prowadzić samochód?
Zawartość alkoholu we krwi określamy w promilach – 1 promil przekłada się na 100 mg alkoholu w 1 decylitrze krwi. Stężenie alkoholu i szybkość jego przyswajania zależne są od wielu czynników takich jak płeć, waga, wiek, wrodzona tolerancja i rodzaj spożytego trunku. Innymi słowy, wyniki badań dwóch osób, które wypiły po jednym piwie, najpewniej będą nieco się różniły. W Polsce ilość promili, która dopuszcza do kierowania pojazdem to maksymalnie 0,2 promila we krwi (0,1 mg/l w wydychanym powietrzu). Przekroczenie tej wartości może się wiązać z poważnymi konsekwencjami prawnymi.
Typy alkomatów
Wyróżniamy trzy typy sensorów – elektrochemiczny, półprzewodnikowy i spektrofotometryczny.
Alkomaty elektrochemiczne pomiar odbywa się poprzez utlenianie etanolu przez związki chemiczne na elektrodzie. W wyniku tego procesu etanol zmienia się w kwas octowy, który następnie uwalnia elektrony. Ilość wytworzonego w ten sposób prądu jest proporcjonalna do stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu. Zaletą tego sensora jest fakt, że reaguje on jedynie na alkohol, ignorując inne czynniki takie jak nikotyna. Głownie dlatego alkomaty elektrochemiczne są najpopularniejszą opcją zarówno wśród profesjonalistów, jak i cywilnych użytkowników.
Alkomaty półprzewodnikowe bazują na zwiększeniu przewodności półprzewodnika pod wpływem alkoholu w próbce wdychanego powietrza. Jest to najbardziej zawodna metoda, ponieważ półprzewodnik reaguje też na inne substancje (np. nikotynę, węglowodory i aceton), które mogą zafałszować wynik badania. Z tego powodu alkomaty półprzewodnikowe stopniowo tracą na popularności na rzecz elektrochemicznych modeli.
Stacjonarne alkomaty spektrofotometryczne przeznaczone są wyłącznie do profesjonalnych zastosowań np. w policji czy w szpitalach. Urządzenia te wykorzystują spektrum podczerwieni, które zapewnia najdokładniejszy pomiar nie do zafałszowania przez jakiekolwiek czynniki. W ramach ciekawostki dodajmy, że alkomaty spektrofotometryczne jako jedyne nie wymagają kalibrowania.
Na czym polega kalibracja alkomatu?
W toku regularnego użytkowania alkomat z czasem ulega rozkalibrowaniu, co prowadzi do zafałszowanych wyników, a z czasem nawet do nieodwracalnego uszkodzenia sensora. Problem ten dotyczy wszystkich alkomatów (z wyjątkiem modeli spektrofotometrycznych) bez względu na typ sensora, producenta czy przedział cenowy. W celu przywrócenia dawnej sprawności niezbędne są regularne kalibracje. Jest to proces kontrolno-optymalizacyjny, podczas którego oprogramowanie alkomatu konfiguruje się tak, aby ponownie wyświetlało prawidłowy pomiar. Kalibrowanie wymaga specjalistycznej wiedzy oraz odpowiedniego zaplecza technologicznego – z tego powodu nie należy dokonywać jej na własną rękę. Lepszym i rozsądniejszym pomysłem jest skorzystanie z usługi świadczonej przez firmę Spy Shop. Kalibracja alkomatu odbywa się przy użyciu najnowocześniejszej aparatury laboratoryjnej firmy Guth Laboratories obsługiwanej przez wykwalifikowanych specjalistów. Pamiętaj, że tylko kalibracja w autoryzowanym punkcie gwarantuje najlepszy rezultat oraz stanowi podstawę gwarancji.
Jak często kalibrować alkomat?
Częstotliwość kalibracji zależy głównie od rodzaju sensora, konkretnego producenta, a także od tego, jak intensywnie alkomat był użytkowany. Przyjmuje się, że alkomat powinno się kalibrować średnio co pół roku lub po dokonaniu ok. 500 pomiarów. Rozkalibrowany alkomat poznać można po niemiarodajnych lub wręcz losowych wynikach, np. gdy badanie wskaże spożycie alkoholu u trzeźwej osoby. Na szczęście większość urządzeń informuje o zbliżającym się terminie kalibracji poprzez napis CAL lub SER. Modelem z taką funkcją jest alkomat dla kierowcy AlcoFind PRO X-5plus, który dodatkowo wyposażony jest w system autodiagnostyki usuwający zanieczyszczenia z sensora (np. opary alkoholu) powstałe po wcześniejszych badaniach.
Jak dbać o alkomat dla kierowcy?
Alkomat można łatwo uszkodzić przy nieodpowiedniej eksploatacji. Szkodliwe są dla niego gwałtowne skoki temperatury, bliskie sąsiedztwo materiałów zawierających alkohol, a także kontakt z substancjami chemicznymi (dym papierosowy, celuloid lub benzyna). Alkomat najlepiej przechowywać w temperaturze pokojowej i z dala od takich miejsc jak schowki samochodowe, garaże, domowe barki czy winiarnie. Zaleca się też odczekanie z badaniem co najmniej 20 minut od wypalenia wyrobu tytoniowego, spożycia alkoholu czy płukania ust płynem zawierającym śladowe ilości procentów. Alkomat zasilaj wyłącznie bateriami alkalicznymi i nie dokonuj pomiaru gdy będą one na wyczerpaniu – może to spowodować szybsze rozkalibrowanie czujnika. Na koniec raz jeszcze przypominamy o regularnej kalibracji – jedynie prawidłowo skalibrowany alkomat zapewni miarodajne wyniki.