­ Jaki alkomat wybrać?

Alkohol towarzyszy ludziom od tysiącleci i jest na stałe wpisany w codzienne życie większości z nas. Stanowi uzupełnienie spotkań towarzyskich czy rodzinnych, uroczystych kolacji czy wyjścia na imprezę. Należy jednak pamiętać, że nawet niewielka ilość alkoholu może spowodować, że nie jesteśmy w stanie wykonywać pewnych czynności tak sprawnie jak przed spożyciem. Należy pamiętać, że działanie alkoholu zaburza psychomotorykę i osłabia reakcję organizmu na bodźce zewnętrzne oraz spowalnia refleks.

W przypadku niektórych czynności, jak na przykład prowadzenie samochodu czy wykonywanie obowiązków zawodowych, kwestia zawartości alkoholu w organizmie jest uregulowana prawnie i jej przekroczenie może skutkować konsekwencjami. Szczególnie niebezpieczne i nieodpowiedzialne jest prowadzenie pojazdów pod wpływem alkoholu. Nawet niewielka jego ilość może spowodować, że prowadzenie staje się bardzo niebezpieczne nie tylko dla kierowcy, ale też innych uczestników ruchu. Dlatego tak ważne jest sprawdzenie zawartości alkoholu w organizmie w sytuacji, gdy nie jesteśmy pewni swojego stanu. Warto upewnić się, że następnego dnia po zakrapianej imprezie możemy prawidłowo wykonywać obowiązki służbowe albo czy po kolacji z lampką wina nie lepiej wrócić do domu taksówką. Umożliwiają to alkomaty, które są coraz bardziej popularnymi i łatwo dostępnymi urządzeniami w domach, zakładach pracy i zaczynają kojarzyć się z odpowiedzialnym podejściem a nie kontrolą policyjną i izbą wytrzeźwień.

Jak alkomat mierzy zawartość alkoholu we krwi?

• Alkomat w bezpośredni sposób mierzy stężenie alkoholu w wydychanym powietrzu – parametr BrAC (ang. Breath Alcohol Concentration), które jest najczęściej wyrażane w miligramach na decymetr sześcienny (mg/dm3).
• Zawartość alkoholu we krwi BAC (ang. Blood Alcohol Concentration) - jest proporcjonalna do jego stężenia w wydychanym powietrzu i wyrażana jest w promilach (‰).
• Jednostka urzędowa czyli promile (‰) - jest stosowana w przepisach polskiego prawa. Dopuszcza kierowanie samochodem, jeśli zawartość alkoholu we krwi nie przekracza 0,2‰.
• Stan po spożyciu alkoholu - określany jest pomiędzy 0,2 a 0,5‰, powyżej 0,5‰ określany jest jako stan nietrzeźwości.
• Alkomaty kierowane do konkretnego kraju - normy według których przelicza się BrAC na BAC są zależne od przepisów w danym kraju, dlatego bardzo istotny jest zakup alkomatu przeznaczonego na konkretny rynek – wyniki mogą się różnić nawet o 15%!
• Przelicznik w Polsce - stosowany przelicznik to 2,100. Przykładowo, jeśli w wydychanym powietrzu zmierzone stężenie to 0,3mg/dm to zawartość we krwi obliczana jest jako 0,3 * 2,100 = 0,63‰.

Na zawartość alkoholu w organizmie wpływają:

• ilość spożytego alkoholu,
• czas po spożyciu ostatniej porcji,
• spożywanie pokarmu przed, w trakcie i po piciu alkoholu (jedzenie spowalnia jego wchłanianie),
• picie napojów bezalkoholowych, które wpływa na zawartość wody w organizmie,
• ogólny stan organizmu i jego metabolizm,
• płeć,
• waga,
• inne czynniki.

Wybór alkomatu

Na rynku dostępnych jest wiele modeli w cenach od kilkudziesięciu złotych do kilku tysięcy. Różnią się one rodzajem użytego sensora, dokładnością wskazań, zakresem pomiarowym, jakością wykonania i dodatkowymi funkcjonalnościami usprawniającymi korzystanie z urządzenia. Kluczowe znaczenie ma rodzaj użytego sensora i jego jakość. W alkomatach stosowane są sensory różniące się fizycznymi podstawami działania. Wyróżnia się trzy rodzaje sensorów wymienione w poniższej tabeli.

• 

  Półprzewodnikowe

  Na powierzchni elektrody utleniają się opary alkoholu, co powoduje wzrost przewodności elementu półprzewodnikowego, proporcjonalnie do stężenia alkoholu. Wadą tego rozwiązania jest wrażliwość na inne substancje (np. nikotynę, aceton czy węglowodory), które mogą spowodować, że odczyt będzie przekłamany. Jest to najprostszy i najtańszy typ sensora stosowany w prostych urządzeniach do użytku na co dzień, ze względu na korzystny stosunek jakości i dokładności wskazań do niskiej ceny. Jest najpopularniejszym rodzajem sensora.

• 

  Elektrochemiczne

  Alkohol zawarty w próbce wydychanego powietrza reaguje z powierzchnią elektrody pokrytej np. dwuchromianem potasowym lub nadmanganianem potasowym. W efekcie utleniania pod wpływem alkoholu powstaje kwas octowy, co powoduje uwolnienie elektronów z powierzchni elektrody, zaczyna płynąć prąd o natężeniu proporcjonalnym do stężenia alkoholu. Sensory elektrochemiczne są wykorzystywane w alkomatach wyższej klasy przeznaczonych zarówno na rynek prywatny, jak też do użycia przez służby porządku publicznego np. w alkomatach stosowanych przez Policję. Największą zaletą tego rozwiązania jest bardzo wysoka selektywność w stosunku do alkoholu i znikomy wpływ innych substancji na jego wskazania.

• 

  Spektrofotometryczne

  To najbardziej zaawansowane sensory wykorzystywane do pomiaru zawartości alkoholu w organizmie człowieka. Mierzona jest absorpcja promieniowania elektromagnetycznego w paśmie podczerwonym, która jest charakterystyczna dla różnych substancji, także dla alkoholu. Wykorzystywane są jedynie w urządzeniach stacjonarnych na potrzeby prokuratury i sądów, umożliwiają najbardziej precyzyjny pomiar zawartości alkoholu.

Wybierając alkomat trzeba zastanowić się w jakim celu jest kupowany i w jaki sposób będzie wykorzystywany. Jeśli ma być to gadżet na imprezy podający przybliżony wynik, wystarczy podstawowy model AL-5500. Natomiast gdy w grę wchodzi bezpieczeństwo nasze i innych uczestników ruchu warto zaopatrzyć się w alkomat o większej precyzji i powtarzalności wyników. Do sporadycznej kontroli nada się alkomat AL-7000, który posiada moduł kontrolujący stan sensora i informujący o konieczności skalibrowania urządzenia. Przeprowadzenie dokładnych i częstszych testów będzie wymagało już użycia alkomatu z czujnikiem elektrochemicznym. Godny uwagi jest model DA-7100, który zapewnia dobrą dokładność i długotrwałe działanie – producent zaleca kalibrację dwukrotnie rzadziej niż w przypadku słabszych modeli, co wpływa na obniżenie kosztów eksploatacji. Ten model przyda się zarówno kierowcom jak też na przykład do wyrywkowej kontroli pracowników – umożliwia przeprowadzanie szybkich pomiarów z jednoczesna kontrolą stanu sensora, tak aby uzyskane wyniki były wiarygodne. Zupełnie inne podejście to model Alcoblow. To specjalistyczne urządzenie do masowej kontroli, na przykład w dużym zakładzie pracy czy podczas imprez masowych. Urządzenie jest bezustnikowe, nie generuje więc dodatkowych kosztów. Ten alkomat nie poddaje stężenia alkoholu w organizmie, określa jedynie w bardzo szybki sposób, czy nie ma go wcale, jest na niskim poziomie czy jest wysokie. Na potrzeby specjalistycznej i dokładnej kontroli konieczne jest zastosowanie alkomatu z atestem – takiego jak stosowany powszechnie przez Policję AlkoSensor IV CM.

Korzystając z alkomatu należy pamiętać o stosowaniu się do kilku podstawowych zasad, które pozwolą na długotrwałe korzystanie z alkomatu i uzyskanie wiarygodnych wyników testów.

• Wszystkie alkomaty wymagają okresowej kalibracji, czyli ponownego ustawienia danych wzorcowych zgodnie z zaleceniami producenta (co określoną liczbę pomiarów, nie rzadziej niż co maksymalny czas - najczęściej 200 pomiarów, co najmniej raz na 6 miesięcy w przypadku alkomatów półprzewodnikowych i 500 pomiarów lub co 12 miesięcy w przypadku elektrochemicznych).
• Zaniedbywanie kalibracji może prowadzić do uszkodzenia sensora i konieczności jego wymiany na nowy.
• Nie należy korzystać z alkomatu bezpośrednio po spożyciu alkoholu bez względu na ilość, trzeba odczekać co najmniej 20 minut – resztki alkoholu znajdujące się w jamie ustnej mogą spowodować przekroczenie zakresu pomiarowego i trwałe uszkodzenie sensora.
• Należy unikać wdmuchiwania oparów innych substancji, na przykład dymu papierosowego – one także mogą uszkodzić alkomat, po wypaleniu papierosa także należy odczekać co najmniej kilkanaście minut przed wykonaniem pomiaru alkomatem (szczególnie w przypadku urządzeń z sensorem półprzewodnikowym).
• Przepłukanie ust czysta wodą jest zalecane przed wykonaniem badania.
• Każdy pomiar wpływa na zużycie sensora - unikaj wykonywania zbędnych pomiarów.
• Nie przechowuj alkomatu razem z materiałami zawierającymi alkohol.
• Nie przechowuj alkomatu w samochodzie w okresie zimowym - badanie powinno być przeprowadzane w temperaturze pokojowej.
• Należy kontrolować stan baterii i używać tylko dobrej klasy, markowych baterii alkalicznych. Trzeba wymieniać wszystkie baterie jednocześnie.